Gady to filogenetycznie stara grupa zmiennocieplnych owodniowców. Skóra gadów jest sucha, szorstka lub delikatna, pokrywają ją rogowe tarcze (wytwory skóry właściwej) albo tarczki i łuski (wytwory naskórka), nieprzepuszczalna dla gazów, nie mogą więc oddychać przez skórę. Jaszczurki i węże wielokrotnie linieją, co umożliwia im regenerację naskórka i wzrost.
Gady budowa
Szkielet gadów jest silnie skostniały i można go podzielić na szkielet osiowy (czaszka i kręgosłup) oraz szkielet pasów i kończyn. Czaszka połączona jest z pierwszym kręgiem przez tzw. kłykieć potyliczny, który ma trzy powierzchnie stawowe (środkową i dwie boczne) – daje to połączenie ruchome. Żółwie i krokodyle mają czaszkę akinetyczną, tzn. kości szczęki są zrośnięte z puszką mózgową, co zmniejsza nieco ruchomość, ale sprawia, że połączenie jest niezwykle solidne. U węży kości szczęki połączone są z czaszką ruchomo za pomocą więzozrostów – jest to tzw. czaszka kinetyczna. Kręgosłup gadów ma 5 odcinków: szyjny z kręgami szczytowym o obrotowym jak u ludzi stawie, piersiowy (gdzie kręgi mają powierzchnie stawowe dla żeber), lędźwiowy, krzyżowy (dwa kręgi, zrastające się z miednicą) i ogonowy. Kończyny gadów w zależności od gatunku są dobrze rozwinięte, zredukowane lub brak ich zupełnie. Żółwie nie posiadają uzębienia (jedynie silne szczęki), u pozostałych gadów jest ono dobrze rozwinięte. Zęby większości gadów podlegają stałej wymianie (polifiodontyzm).
Umięśnienie gadów jest bardziej zróżnicowane niż umięśnienie kręgowców niższych. Charakteryzuje się silnym zanikiem metamerii mięśniowej, rozwinięciem mięśni szyi i kończyn, a także mięśni międzyżebrowych, które wspomagają oddychanie.
Układ pokarmowy zaczyna się jamą gębową, wyraźnie odgraniczoną od gardzieli. Dalej znajduje się przełyk, prowadzący do wyraźnie wyodrębnionego żołądka, a za nim znajduje się jelito cienkie, którego przedni odcinek tworzy pętlę, w której znajduje się trzustka. Przewód trzustkowy wpada do dwunastnicy w tym samym miejscu co przewód wątrobowy. Wątroba jest płatowata i posiada pęcherzyk żółciowy. Jelito grube łączy się z kloaką, która dzieli się na 3 części: część, w której gromadzi się kał; część, do której uchodzą moczowody i przewody płciowe oraz część przechodzącą w ujście kloaki.
Układem oddechowym większości gadów są pofałdowane płuca (u krokodyli gąbczaste). Wentylację płuc uwydatniają ruchy klatki piersiowej. Powietrze do płuc dostaje się przez szczelinę krtaniową oraz przez tchawicę rozdzielającą się na oskrzela i oskrzeliki.
U gadów układ krwionośny składa się z serca i naczyń krwionośnych. Serce zbudowane jest z dwóch przedsionków oraz komory, niecałkowicie podzielonej przegrodą na dwie części. Gady mają także dobrze rozwinięty układ chłonny ze śledzioną umiejscowioną w pobliżu żołądka i posiadają nerki i pęcherz moczowy, z które mocz spływa do kloaki. Ostatecznym produktem przemian białkowych może być amoniak, mocznik lub kwas moczowy, w zależności od środowiska, w jakim dany gatunek żyje. Gady są rozdzielnopłciowe, ale dymorfizm nie zawsze jest wyraźny. Składają jaja, ale mogą być też jajożyworodne i żyworodne. Zarodki otaczają wody płodowe – gady należą do owodniowców.
Układ nerwowy gadów jest dobrze rozwinięty – ich mózg ma dwie półkule, korę i móżdżek, a także układ współczulny. Wrażenia węchowe są odbierane przez zakończenia nerwowe znajdujące się w części węchowej jamy nosowo-gardzielowej oraz przez tzw. narząd Jacobsona odchodzący od górnej części jamy gębowej. Oczy zdolne są do akomodacji i zaopatrzone w 3 powieki: górną, dolną i migawkową. Narząd słuchu jaszczurek składa się z ucha wewnętrznego i środkowego, które łączy się z gardzielą przewodami Eustachiusza. Ucho to przykryte jest błoną bębenkową. U węży nie ma jamy bębenkowej — występuje tylko kostka słuchowa.
Gady Wasze opinie