Niedźwiedź polarny

Niedźwiedź polarny (Ursus maritimus lub Thalarctos maritimus) to obecnie największy na świecie mięsożerca żyjący na lądzie. Jest najbardziej znanym ze wszystkich niedźwiedzi – natychmiast rozpoznawalny o charakterystycznym białym futrze, które może czasami wydawać się żółtawe, brązowe a nawet szare w zależności od pory roku i oświetlenia. Tak naprawdę futro niedźwiedzia polarnego jest przezroczyste – nie ma pigmentu a biel powstaje dzięki załamywanym promieniom światła. Co ciekawe emisyjność ich sierści w podczerwieni jest bardzo niska co zapewnia im doskonałą izolację. Jedynymi częściami ciała niedźwiedzia polarnego niepokrytymi sierścią są jego stopy i czubek nosa, które ujawniają jego ciemny kolor skóry. Szyja niedźwiedzia polarnego jest dłuższa niż u innych gatunków niedźwiedzi, a wydłużona głowa ma małe uszy. Niedźwiedzie polarne mają duże, silne kończyny i wielkie przednie łapy, które są wykorzystywane jako wiosła podczas pływania. Ich palce nie posiadają błon, ale doskonale sprawdzają się podczas chodzenia po śniegu, a ponadto posiadają małe wypustki i wcięcia, które działają jak przyssawki i pomagają zwierzęciu w poruszaniu się na lodzie bez poślizgu.

 

Samice są o połowę mniejsze od samców, które mogą osiągać długość 2,6 metrów i wagę od 350 do 800kg. Samica w ciąży z zapasem tłuszczu może przekraczać wagę 500 kg, a polarne niedźwiadki ważą po urodzeniu do 0,7 kilogramów. Wyglądają jak miniaturki rodziców, ale mają cieńszą warstwę futra.


Autor zdjęcia: Emma [CC-BY-2.0 (http://creativecommons.org/licenses/by/2.0)]
 

Domem niedźwiedzi polarnych jest koło podbiegunowe obejmujące również Ocean Arktyczny. Zamieszkują Kanadę (Manitobę, Nową Funlandię, Labrador, Nunavut, Terytoria Północno-Zachodnie, Quebec, Jukon, Ontario), Grenlandię/ Danię, Norwegię (w tym Svalbard), Rosję (Północną Europejską Rosję, Syberię, Chukotke, Sacha (Jakucję), Krasnojarsk) oraz Stany Zjednoczone (Alaskę) – widziane były nawet na Islandii i na południowym krańcu Grenlandii. Zamieszkują one bardzo wąską niszę ekologiczną i są dobrze przystosowane do trudnych warunków klimatycznych. Mimo iż większość niedźwiedzi polarnych rodzi się na lądzie, większość czasu spędzają one w wodzie. Przez większość roku, z wyjątkiem par lęgowych i grup rodzinnych, prowadzą samotny tryb życia. Ich terytoria wokół Bieguna Północnego nakładają się na siebie, nie są bronione i są różnej wielkości – od kilkuset do ponad 300 tys. km².
 

Głównym pożywieniem niedźwiedzi polarnych są foki obrączkowane (nerpy) oraz w mniejszym stopniu foki wąsate. Polują na nie w momencie ich wynurzania z wody bądź łapią je w ich kryjówkach. Mają niezwykle wyostrzony zmysł węchu – potrafią wyczuć ofiarę oddaloną o kilometr lub znajdującą się pod metrowym ubitym śniegiem. Okazjonalnie polują na morsy, belugi, narwale, ptactwo wodne i morskie. W ramach adaptacji i w miarę dostępności pożywienia potrafią spowalniać metabolizm lub szybko pożerać duże ilości mięsa. W trakcie rozmarzania pokrywy lodowej ciężarne samice potrafią nie jeść przez 8 miesięcy. W tym czasie metabolizują zapasy własnego tłuszczu białka oraz zużywają produkty uboczne przemiany materii.

W przeciwieństwie do innych niedźwiedzi, jedynie samice zimują w norach, które zapewniają środowisko ochronne dla młodych. Samice troszczą się o młode przez 2,5 roku i mogą jedynie co trzy lata być dostępne dla samców. W praktyce oznacza to, że zaledwie jedna trzecia samic może rozmnażać się w sezonie (od marca do maja), co może tłumaczyć tak wielkie rozmiary samców powodowane silną konkurencją. Dwie trzecie miotów niedźwiedzi polarnych to bliźniaki, ale trojaczki również się zdarzają. Choć potencjał reprodukcyjny tych zwierząt jest niski, żyją one stosunkowo długo – w naturze 25 - 30 lat, a w niewoli nawet do 45 lat.


Autor zdjęcia: City of Albuquerque [CC-BY-2.0 (http://creativecommons.org/licenses/by/2.0)]
 

Naturalnymi wrogami niedźwiedzi polarnych są oczywiście ludzie oraz one same. Znane są przypadki kanibalizmu oraz polowań dorosłych osobników na młode.
 

Obecnie niedźwiedź polarny jest gatunkiem uznanym za zagrożony (od 2008 roku), z zanikającymi ośmioma (z 19) podpopulacjami. Przez dziesięciolecia polowania prowadzone na dużą skalę poważnie zagroziły przyszłości gatunku. Mimo wprowadzonych ograniczeń polowań w 1973 roku, niedźwiedziom polarnym grozi globalne ocieplenie, które powoli doprowadza do zaniku ich siedlisk i zmniejsza zasoby żywieniowe.
 

Przez tysiące lat niedźwiedź polarny był i jest kluczowym symbolem w życiu materialnym, duchowym i kulturalnym autochtonicznej ludności arktycznej.