Wieloryby

Wieloryby to potoczna nazwa dużych, inteligentnych morskich ssaków – waleni, których rząd obejmuje ponad 80 gatunków o odmiennym umaszczeniu, kształcie i wielkości. Sam termin używany jest najczęściej w odniesieniu do największych waleni, takich jak kaszaloty, humbaki, belugi, grindwale, z wykluczeniem delfinów i morświnów.

Trudno jest opisywać wieloryby nie używając przedrostka „naj”, gdyż są one naprawdę jednymi z najbardziej niezwykłych zwierząt na ziemi i zdecydowanie mają się czym chwalić. Niestety, od momentu ich poznania, są prześladowane i zabijane przez człowieka na skalę przemysłową.

Ich ciała są ogromne, opływowe i piękne – bardzo łatwo poruszają się w wodzie. Są to jedyne ssaki (oprócz manatów), które całe swoje życie spędzają w wodzie oraz jedyne ssaki, które przystosowały się do życia w otwartych oceanach. Niegdyś uważano je za wielkie ryby, stąd wzięła się ich potoczna nazwa, jednak tak jak wszystkie ssaki, wieloryby wdychają powietrze do płuc, mają włosy (choć niewiele w porównaniu do ssaków lądowych, dorosłe osobniki nie maja ich prawie wcale), są stałocieplne (utrzymują wysoką temperaturę ciała), mają gruczoły sutkowe (by odżywiać młode) oraz żyją dzięki dwukomorowym sercom.
 

Walenie możemy podzielić na dwa rodzaje: zębowce (Odontoceti) – drapieżniki, które łapią ofiary zębami i połykają je w całości; posiadają pojedynczy otwór nosowy do oddychania i używają echolokacji do polowań (podrząd obejmuje ok. 66 gatunków – m.in. delfinowate, kaszalotowate, morświnowate, narwalowate) oraz fiszbinowce (Mysticeti) – drapieżniki, które pochłaniają drobne skorupiaki, małe ryby i inne organizmy za pomocą struktury grzebieniowej zwanej fiszbiną, która filtruje żywność z wody; mają podwójny otwór nosowy (podrząd obejmuje ok. 10 gatunków – m.in. wieloryby gładkoskóre, fałdowce, pływaczowate).


Autor zdjęcia: MindsEye_PJ [CC-BY-2.0 (http://creativecommons.org/licenses/by/2.0)]
 

Największym wielorybem jest płetwal błękitny, który dorasta do 33m długości i jest największym (jednocześnie najgłośniejszym) zwierzęciem, jakie kiedykolwiek istniało na Ziemi. Dorosły płetwal błękitny nie ma naturalnych wrogów oprócz człowieka. Najmniejszym wielorybem jest z kolei kaszalot karłowaty dorastający do 2,6m długości.
 

Wieloryby pływają dzięki swoim umięśnionym ogonom, którymi poruszają w górę i w dół, w przeciwieństwie do ryb, które poruszają ogonem w lewo i w prawo. Najszybszymi wielorybami są orki i grindwale krótkopłetwe, które osiągają prędkości rzędu 48km/h.
 

Słynne są ich coroczne migracje na bardzo duże odległości. Wędrują, czasem w grupach, z zimnowodnych żerowisk do ciepłowodnych obszarów lęgowych. Najdłuższej sezonowej migracji dokonuje wieloryb szary i wynosi ona około 20120km każdego roku. Walenie mają bardzo silne więzi społeczne. Najsilniejsze między matką a młodym.


Autor zdjęcia: Robbie Shade [CC-BY-2.0 (http://creativecommons.org/licenses/by/2.0)]
 

Wiele gatunków wielorybów to akrobaci – wyskakują z wody i obracają się wokół własnej osi podczas przekraczania linii wodnej. Wiele gatunków często wystawia jedynie głowę ponad wodę i obraca się lub uderza ogonami w taflę wody. Potrafią ponadto pięknie śpiewać – białuchy zwane są „słowikami oceanów”. Jeszcze nie znamy dokładnych przyczyn i znaczenia ich zachowań i wydawanych przez nie dźwięków – mamy jedynie nasze przypuszczenia i obserwacje. Dopiero kilka lat temu potwierdziła się teoria, że są najdłużej żyjącymi ssakami na świecie – najstarszy zabity przez człowieka wieloryb grenlandzki miał 211 lat.
 

To naprawdę niezwykłe zwierzęta – potrafią nauczać, uczyć się, współpracować, odczuwać żal po stracie towarzysza, potrafią tworzyć formacje osłaniając matkę z młodym lub osobnika rannego, potrafią nawet pomagać człowiekowi.