Wirusy to mikroskopijny czynnik chorobotwórczy, składający się z kwasu nukleinowego (DNA lub RNA) otoczonego białkową otoczką zwaną kapsydem. Wirusy nie są zaliczane do organizmów żywych z powodu braku struktury komórkowej i zdolności do samodzielnego namnażania (tj. poza komórką żywiciela). Nie posiadają własnego metabolizmu oraz struktur komórkowych. Do namnażania wykorzystują maszynerię komórkową gospodarza. Jednak, ze względu na posiadanie materiału genetycznego kodującego geny, podlegają takim procesom biologicznym jak ewolucja. To sprawia, że klasyfikuje je się na pograniczu świata organizmów żywych i materii nieożywionej.
Dwoma głównymi składnikami wirusów są: kwas nukleinowy oraz kapsyd. Kwas nukleinowy, występujący pod postacią jedno- lub dwuniciowego DNA lub RNA zawiera informacje genetyczne, kontrolujące procesy związane z replikacją i produkcją nowych wirusów. Kapsyd to struktura białkowa, która otacza kwas nukleinowy, utrzymując go i chroniąc. Składa się z kapsomerów, czyli jednostek strukturalnych. Kapsydy przyjmują często bardzo regularne, bryłowe formy m.in. o symetrii helikalnej, kubicznej oraz złożonej. U niektórych wirusów można wyróżnić również otoczkę lipidową, którą pozyskały z komórki gospodarza.
Podział wirusów
Podział wirusów oparty jest na rodzaju kwasu nukleinowego jaki zawier. W najprostszym ujęciu wirusy można podzielić na wirusy DNA (np. wirus opryszczki, wirus brodawczaka ludzkiego (HPV), które wywołują różne choroby, w tym opryszczkę, brodawczaka i mononukleozę, oraz na wirusy RNA (np. wirus grypy, HIV). Wirusy RNA wywołują m.in. grypę, i AIDS. Istnieją również wirusy dsDNA, ssRNA.
Wirusy są wewnątrzkomórkowymi pasożytami bezwzględnymi, co oznacza, że ich proces namnożenia jest całkowicie zależny od komórki gospodarza. Wirusy mogą powielać się na drodze cyklu litycznego lub lizogenicznego. Podczas cyklu litycznego cząstka wirusa wnika do komórki gospodarza, od razu replikuje swoje geny i niszczy komórkę (prowadzi do jej lizy), uwalniając nowe wiriony, gotowe do zarażenia kolejnych komórek. W cyklu lizogenicznym wirus po wniknięciu do komórki wbudowuje swoje geny w genom gospodarza, pozostając ukrytym. Podczas każdego podziału komórkowego, materiał genetyczny wirusa zostaje przekazany komórkom potomnym, co sprawia, że wirus pasywnie zakaża kolejne generacje komórek. Wirus aktywuje się, gdy warunki są dla niego korzystne. Wyróżnić można również cykl chroniczny, podczas którego, wirus namnaża się stale, jednak nie prowadzi do lizy komórki gospodarza. Cząstki wirusa wydalane są poza komórkę przez specjalne kompleksy białkowe zlokalizowane w błonie komórkowej.
Do chorób wywoływanych przez wirusy zalicza się: COVID-19 (SARS-CoV-2), grypa (wirusy grypy), AIDS (HIV), ospa wietrzna (Varicella-zoster). Wirusy są przyczyną wielu chorób zarówno u ludzi, jak i zwierząt.
Wirusy znalazły również zastosowania w medycynie oraz w przemyśle. Terapia genowa to prowadzanie zmodyfikowanego DNA za pośrednictwem wirusa do komórek pacjenta w celu leczenia chorób genetycznych. Przemyśle spożywczym wykorzystywane są bakteriofagi (wirusy infekujące bakterie) do walki z bakteriami, pomagając w kontroli zakażeń surowców i produktów. Wirusy stosowane są również jako biologiczne środki zwalczania szkodników w rolnictwie.
Wirusy Wasze opinie