Fitohormony, hormony roślinne to związki organiczne odpowiedzialne za regulację procesów fizjologicznych roślin takich jak wzrost i rozwój. Fitohormony działają w bardzo małych stężeniach, w granicach 10-6 mol/dm3. Nie istnieje centralny ośrodek regulacji gospodarką fitohormonów, ich działanie kontrolowane jest przez stężenia poszczególnych hormonów.
Do fitohormonów zalicza się: auksyny, gibereliny, cytokininy, etylen, kwas abscysynowy, jasmon idy, brasinosteroidy, poliamidy i strigolaktony.
Do auksyn naturalnych zalicza się 3 związki: kwas indolilo-3-octowy (IAA), kwas indolilo-3-masłowy (IBA) oraz kwas fenylooctowy (PAA). Auksyny stymulują podziały komórkowe oraz wzrost komórek na długość. Regulują wzrost elongacyjny łodygi oraz polarność zarodka. Inicjują wytwarzanie korzeni bocznych i przybyszowych oraz tkanki kalusowej. Auksyny wpływają również na powstawanie owoców partenokarpicznych. Są syntetyzowane głównie w wierzchołkach wzrostu roślin.
Cytokininy są pochodnymi adeniny. Syntetyzowane są w tkankach merystematycznych. Do cytokinin zaliczana jest zeaktyna i kinetyka. W rolnictwie powszechnie stosowana jest cytokinina syntetyczna – benzyloadenina (BAP). Cytokininy pobudzają podziały komórkowe w korzeniach oraz pędach roślin, różnicowanie się organów oraz wzrost objętościowy komórek. Opóźniają starzenie się tkanek oraz regulują transport asymilatów. Ponadto pobudzają kiełkowanie i powstawanie pędów bocznych.
Gibereliny należą do terpenoidów. Współdziałają z auksynami, stymulując rozwój łodyg i liści, jednak wykazują niewielki wpływ na korzenie. Pobudzają rozwój pyłku kwiatowego, wzrost łagiewki pyłkowej oraz przyspieszają kwitnienie roślin dnia długiego. Analogicznie do auksyn zwiększają plastyczność ściany komórkowej, umożliwiając rozrost komórki. Mechanizm ich działania jest jednak inny — hamują aktywność peroksydaz odpowiedzialnych za usztywnianie ściany komórkowej. Są wytwarzane w komórkach merystematycznych pąków, korzeni i młodych liści, jednak najwięcej giberelin można znaleźć w nasionach.
Etylen to najprostszy węglowodór z grupy alkenów. Jest gazowym hormonem, wytwarzanym przez wszystkie żywe tkanki rośliny, ale głównie przez dojrzewające owoce oraz starzejące się liście. Ma działanie stymulujące (pobudza opadanie liści, dojrzewanie owoców, starzenie się roślin, tworzenie zawiązków korzeniowych) oraz hamujące (ogranicza wydłużanie się pędów). Bierze również udział w odpowiedzi na stresory środowiskowe.
Kwas abscysynowy (ABA) jest terpenem produkowanym w warunkach suszy. Syntetyzowany jest we wszystkich komórkach roślinnych. Podobnie jak etylen przyspiesza starzenie się roślin oraz bierze udział w odpowiedzi na czynniki stresowe. Odpowiada za zahamowanie kiełkowania oraz wzrostu pędów, utrzymuje stan spoczynku pąków i nasion. W trakcie suszy bierze udział w zamykaniu aparatów szparkowych, zapobiegając nadmiernej transpiracji.
Brassinosteroidy to steroidy roślinne. Działają w miejscu wytwarzania. Mogą być syntetyzowane przez wszystkie komórki roślinne. Odpowiadają za stymulację podziałów komórek pędów oraz ich wzrost. Przy niskich stężeniach pobudzają rozwój korzeni, przy wysokich stężeniach hamują go. Indukują różnicowanie się drewna, natomiast hamują różnicowanie się łyka. Ponadto pobudzają wydłużanie się łagiewki pyłkowej oraz kiełkowanie nasion.
Fitohormony Wasze opinie