Prokarionty to jednokomórkowe organizmy, których komórki nie posiadają jądra komórkowego ani zorganizowanych organelli otoczonych błoną jak mitochondria czy plastydy. Dwoma głównymi grupami prokariontów są bakterie i archeony.
Komórka prokariotyczna jest mniejsza od komórki eukariotycznej oraz nie posiada charakterystycznych dla niej struktur takich jak: siateczka śródplazmatyczna, mitochondria, plastydy, wrzeciono podziałowe, centriole, aparaty Golgiego, wakuoli oraz jądro. Materiał genetycznych komórek prokariotycznych w postaci podwójnej nici DNA zawieszony jest w centralnym miejscu cytoplazmy i nosi nazwę genoforu/nukleoidu. Genofor prokariontów nie jest również uorganizowany w chromosom, ponieważ nie łączy się on z białkami histonowymi. W cytoplazmie komórek prokariotycznych znajdują się rybosomy, tj. miejsca syntezy białek oraz plazmidy – kuliste cząsteczki DNA, odpowiadające za poziomy transfer genów m.in. odporności na antybiotyk. W cytoplazmie komórek prokariontów zdolnych do przeprowadzania fotosyntezy można dodatkowo znaleźć chromatofory lub tylakoidy – pierwotne formy chloroplastów. Komórki prokariotyczne otoczone są fosfolipidową błoną komórkową oraz ścianą komórkową, której głównym składnikiem jest mureina. W powłokach komórek prokariotycznych można zaobserwować elementy motoryczne takie jak rzęski i wici, oraz pile służące do procesu koniugacji.
Prokarionty rozmnażają się bezpłciowo poprzez prosty podział komórki, można u nich jednak zaobserwować procesy służące wymianie materiału genetycznego i zwiększeniu różnorodności są to m.in. koniugacja, transdukcja i transformacja.
Znaczenie prokariontów
Prokarionty odgrywają kluczową rolę w cyklach biogeochemicznych, takich jak krążenie azotu, krążenie siarki czy krążenie węgla. Biorą udział w procesach mineralizacji i przekształcania substancji organicznych w formy dostępne dla innych organizmów.
Prokarionty są zaangażowane w różnorodne relacje symbiotyczne, takie jak symbioza bakterii w przewodzie pokarmowym zwierząt, czy endosymbioza mitochondriów i chloroplastów w komórkach eukariotycznych. Bez tych symbiotycznych relacji wiele form życia, w tym ludzkie, nie mogłoby istnieć.
Bakterie mlekowe są używane do produkcji kwasu mlekowego w procesie fermentacji, a bakterie rolnicze przyczyniają się do utrzymania żyzności gleby. Prokarionty mają zastosowanie w produkcji żywności, takiej jak jogurt czy kiszone ogórki.
Prokarionty są szeroko wykorzystywane w biotechnologii, na przykład w produkcji białek rekombinowanych czy produkcji antybiotyków. Niektóre bakterie probiotyczne są korzystne dla zdrowia ludzkiego i stosowane w suplementach diety.
Niektóre bakterie mają zdolność do rozkładania substancji toksycznych i zanieczyszczeń, co jest wykorzystywane w procesach oczyszczania środowiska.
Prokarionty, ze względu na swoją prostotę, są często wykorzystywane jako modele w badaniach naukowych. Badania nad bakteriami i archeanami są kluczowe dla zrozumienia podstawowych mechanizmów życiowych.
Prokarionty Wasze opinie