Większość reakcji chemicznych zapisuje się stosując pojedynczą strzałkę w kierunku produktów, jednak zdarza się również, że strzałka ta skierowana jest w obie strony. Zapis ten sugeruje nam odwracalność reakcji. Reakcje, w których wszystkie cząsteczki substratów ulegają przekształceniu w produkty nazywa się reakcjami nieodwracalnymi. W tego typu reakcjach ponowne przekształcenie produktów w substraty jest niemożliwe. Należą do nich reakcje wytrącania osadów - związków praktycznie nierozpuszczalnych w wodzie, np.:
\(Hg(NO_3)_2 + K_2S \rightarrow HgS↓ + 2 KNO_3\)
Za reakcje nieodwracalne uważa się również takie, w których reakcja pomiędzy cząsteczkami produktów przebiega w zdecydowanie mniejszym stopniu niż reakcja pomiędzy cząsteczkami substratów. Przykładem może być reakcja zobojętniani kwasu solnego:
\(HCl + NaOH \rightarrow NaCl + H_2O\)
Do reakcji nieodwracalnych należą wszystkie te reakcje, które zachodzą w układach otwartych, ponieważ część reagentów może opuszczać przestrzeń reakcyjną, co uniemożliwia ich ponowne przekształcenie.
Reakcjami odwracalnymi nazywa się takie reakcje, w których jednocześnie następuję wytwarzanie cząsteczek produktów oraz odtwarzanie cząsteczek substratów. Większość z nich to reakcje, które przebiegają w naczyniu zamkniętym, ponieważ ułatwia to zderzanie się cząsteczek produktów prowadzące do ich ponownego łączenia się w substraty. Przykładem reakcji odwracalnej jest reakcja wodoru z jodem prowadząca do powstania jodowodoru, którą zapisuje się w następujący sposób:
\(H_2 + I_2 ↔ 2 HI\)
Innymi przykładami reakcji odwracalnych są reakcje dysocjacji elektrolitycznej słabych elektrolitów oraz reakcja estryfikacji. Należy pamiętać, że zapis z podwójną strzałką stosuję się wyłącznie dla reakcji, dla których odwracalność jest bardzo istotna.
Odwracalność reakcji Wasze opinie