Kraska

Kraska (Coracias garrulus) nie jest rajskim ptakiem choć w istocie wygląda naprawdę imponująco. Dla wielu może to być to zaskakujące, ale ten piękny ptak, choć niegdyś bardzo liczny, nadal żyje i walczy o przetrwanie w Polsce. Nazywana jest u nas również Siwką, Siwą Wronką, Krasipiórką, Krasnowronką lub Krasiwronką. Spotykana jest już tylko w dwóch ostojach: na Podkarpaciu i na Równinie Kurpiowskiej. Kilka lat temu ostatnia para gniazdowała na Północnym Podlasiu, jednak obecnie już tam nie występuje. Obecny stan populacji Kraski w Polsce oscyluje wokół 25-34 par (!). Dla porównania, pod koniec lat 70-tych było ich 1000 par, w połowie lat 80-tych – 500-600 par, w 2009 roku było ich już tylko 50-60 par. Ptasia piękność w kolorze laguny jest u nas teraz skrajnie nieliczna i posiada status gatunku krytycznie zagrożonego.

 

Kraska jest niewielkim ptakiem wielkości sójki. W upierzeniu dominuje błękit (głowa i skrzydła) oraz pomarańczowy brąz (grzbiet). Jej maksymalna długość to 32cm, rozpiętość skrzydeł – 62cm, a średnia waga to 120 – 150g.
 

Europejskie kraski zamieszkują strefy od umiarkowanej do śródziemnomorskiej, które charakteryzują się pewnym i ciepłym latem. Preferują otwarte nizinne przestrzenie z dębowymi zagajnikami, sosnowymi laskami oraz zróżnicowane tereny, na których występują sady, pola uprawne, a także doliny rzeczne i równiny z rozproszonymi kolczastymi krzakami bądź drzewami liściastymi. Zimę wolą spędzać na suchych sawannach i zakrzewionych równiach.
 

Do Polski przylatują między kwietniem a majem a odlatują od połowy sierpnia do początku października udając się na swoje zimowiska w południowej i środkowej Afryce.
 

W Europie, w tym i w Polsce, gniazdują często w opuszczonych dziuplach wydrążonych przez dzięcioła zielonego, głównie w topoli białej w lasach łęgowych, rzadziej w wierzbach, a także w naturalnych zagłębieniach platanów wschodnich lub w ścianach i w piaskowych brzegach rzek. W większości żerują wokół siedlisk rolniczych, zwłaszcza na łąkach (maj i sierpień) oraz w zbożach (czerwiec / lipiec). Ugory to ich ulubione miejsca, choć nie pogardzą winnicami jeśli te zachowują odpowiednią pokrywę roślinną. Lubią spokój i unikają zwartych kompleksów leśnych. W poszukiwaniu i obserwowaniu zdobyczy często siadają na żywopłotach, ogrodzeniach bądź na liniach energetycznych. Odżywiają się głównie małymi owadami, np. chrząszczami, ale również ślimakami i drobnymi ssakami i płazami. Rzadko szukają pożywienia na ziemi lub łapią owady w locie, wolą czatować.


Autor zdjęcia: Michele Lamberti [CC-BY-2.0 (http://creativecommons.org/licenses/by/2.0)]
 

Według danych z 2004 roku, kraski zamieszkujące Europę stanowią od 50 do 74% światowej populacji. Niestety nadal obserwujemy dramatyczny spadek ich liczebności. Populacje ptaków zamieszkujące Europę Północną pokazują największe zaniki. W minionym wieku kraska wymarła całkowicie w Niemczech, Danii, Holandii, Szwecji i Finlandii, prawdopodobnie z powodu intensyfikacji rolnictwa Jedynie populacja w Środkowej Azji oraz na Bliskim Wschodzie wydaje się być stabilna.
 

Zagrożeniem dla światowej populacji są prześladowania i zabijanie w niektórych krajach śródziemnomorskich (Indie), gdzie setki a nawet tysiące osobników ginie każdej wiosny zjedzonych przez ludzi (Oman). W Polsce głównym zagrożeniem jest utrata odpowiedniego siedliska ze względu na zmieniające się praktyki rolnicze, monokultury uprawowe (zabójcze dla wielu gatunków zwierząt), utrata naturalnych miejsc gniazdowania oraz stosowanie pestycydów, które zmniejsza dostępność pożywienia dla ptaków.
 

Kraska znajduje się na liście m.in. takich postanowień jak: Dyrektywa Ptasia oraz Dyrektywa Siedliskowa Unii Europejskiej, Konwencja Bońska o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt, Konwencja Berneńska o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk, jak również ujęta jest w międzynarodowym Planie działania na rzecz różnorodności biologicznej, których głównym celem jest zatrzymanie niszczenia ekosystemów oraz adresowanie zagrożeń związanych ze wspólna polityką rolną oraz integracja odpowiednich środków z programami rolno-środowiskowymi.