Szkwał występuje na powierzchni zbiorników wodnych. Jest to nagły i bardzo gwałtowny, ale krótkotrwały wzrost prędkości wiatru o co najmniej 8 m/s, przy czym prędkość początkowa wynosi powyżej 10 m/s. Mogą mu towarzyszyć opady deszczu lub śniegu, gdyż charakterystycznym jest pojawienie się chmur burzowych – cumulonimbusów. Na przodzie tych chmur jest widoczny wał szkwałowy, czyli poprzeczny w stosunku do chmury łuk.
Powstaje on gdy stykają się dwie masy powietrza o skrajnych temperaturach.
Gdy nagle i gwałtownie wzrasta prędkość wiatru o co najmniej 8 m/s ale nie ma na niebie widocznych chmur burzowych mamy do czynienia z tak zwanym białym szkwałem. Jest rozpoznawalny po kroplach wody unoszących się w powietrzu oraz załamujących się na wodzie falach.