Jednostki samorządu terytorialnego

Obecny podział administracyjny Polski został wprowadzony na mocy Ustawy z 24 sierpnia 1998 roku o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa. Wszedł on w życie 1 stycznia 1999 roku. Reforma administracyjna Polski została wprowadzona, aby poprawić działania mniejszych jednostek. Kraj został podzielony na województwa, te z kolei na powiaty, a te znów na gminy. Ustawa likwidowała równocześnie pomocniczy podział terytorialny na rejony administracyjne, a także urzędy rejonowe. 
Zasadniczą i nadrzędną jednostką administracyjną są województwa. Obecnie jest ich 16. Ustawa określała siedziby województw i sejmików wojewódzkich. Województwo zachodniopomorskie ma siedzibę w Szczecinie, pomorskie w Gdańsku, warmińsko-mazurskie w Olsztynie, kujawsko-pomorskie ma siedzibę wojewody w Bydgoszczy, a siedzibę sejmiku w Toruniu, Wielkopolskie w Poznaniu, Lubuskie siedzibą wojewody w Gorzowie Wielkopolski, natomiast siedzibą sejmiku w Zielonej Górze, Łódzkie  siedzibę w Łodzi, mazowieckie w Warszawie, lubelskie w Lublinie, podkarpacie w Rzeszowie, małopolskie w Krakowie, śląskie w Katowicach, opolskie w Opolu, dolnośląskie we Wrocławiu, świętokrzyskie w Kielcach. Ustawa o wojewodzie i administracji rządowej mówi, że przedstawicielem administracji rządowej województwa jest wojewoda. Powołuje go Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra, który sprawuje nadzór nad legalnością działania samorządu wojewódzkiego. Miejscowe społeczeństwo jest reprezentowane przez sejmik samorządowy, który jest wybierany w wyborach powszechnych na 5 lat. Sejmik wybiera  z kolei zarząd województwa, na czele którego stoi marszałek. 
Jednostkami samorządu terytorialnego II rzędu są powiaty. Zasady ich tworzenia, łączenia i znoszenia reguluje ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym. Powiaty ziemskie składają się z kilku gmin na obszarach wiejskich z mniejszymi miastami. Wprowadzono wówczas również powiaty grodzkie (dawniej miejskie), czyli miasta na prawach powiatu. Często były to dawne miasta wojewódzkie, które po reformie utraciły swoją rangę jak również miasta liczące ponad 1 000 mieszkańców. 
Przedstawicielem powiatu wiejskiego jest starosta powiatowy wraz z zarządem powiatowym wybierany przez radę powiatu. W przypadku powiatu grodzkiego funkcje zarządu i starosty wykonuje prezydent miasta, natomiast funkcje rady powiatu rada miasta. 
Gminy są jednostkami administracyjnymi najniższego rzędu. Gmina może być wiejska, gdy obejmuje wyłącznie tereny wiejskie, miejsko-wiejska, gdy na swoim terytorium ma zarówno wsie jak i miasta lub miejskie, gdy obejmuje tylko miasta. Część gmin miejskich jest równocześnie miastami na prawach powiatu. 
Przedstawicielem gminy jest wójt w gminach wiejskich, burmistrz w gminach miejsko-wiejskich i miejskich. W dużych  gminach miejskich i gminach miejskich będących równocześnie miastami na prawach powiatu na jego czele stoi prezydent miasta. Głowa gminy razem z radą gminy jest wybierana w wyborach powszechnych na okres 5 lat. Siedzibą tej jednostki administracyjnej jest urząd gminy. 
Według Głównego Urzędu Statystycznego na dzień 1 stycznia 2019 roku podział administracyjny Polski obejmował 16 województw, 380 powiatów (w tym 314 powiatów ziemskich i  66 miast na prawach powiatu), 2477 gmin (w tym 302 gminy miejskie, 638 gmin miejsko-wiejskich oraz 1537 gmin wiejskich).