Klimat – czynniki klimatotwórcze

Klimat to charakterystyczny przebieg stanów pogodowych dla danego miejsca, ustalany na podstawie długoletnich obserwacji. Jest kształtowany głównie przez obieg ciepła – temperaturę, obieg wody – opady atmosferyczne i obieg powietrza – wiatr. Są to główne składniki klimatyczne, do których dodatkowo zaliczają się nasłonecznienie, wilgotność powietrza, zachmurzenie, osady atmosferyczne. 
Czynniki klimatyczne to wielkości określające warunki, jakie panują na Ziemi i w przestrzeni okołoziemskiej zarówno fizyczne jak i geograficzne. Decydują o stanie systemu klimatycznego. Meteorologiczne są związane z atmosferą. Wśród nich wyróżniamy układy ciśnień, masy powietrza i fronty atmosferyczne, prędkość wiatru, wysokość Słońca nad horyzontem i czas dotarcia promieni słonecznych do powierzchni Ziemi. 
Czynniki geograficzne to szerokość geograficzna, rozkład lądów i mórz, oddalenie od mórz i oceanów, wysokość nad poziomem morza, rodzaj pokrycia powierzchni, prądy morskie. 
Znaczenie meteorologicznych czynników klimatotwórczych:
Układy ciśnień – układ, w którym najniższa wartość ciśnienia atmosferycznego znajduje się w środku i idąc coraz dalej od środka wzrasta to układ niżowy, natomiast układ wysokiego ciśnienia w środku ma najwyższe ciśnienie i odchodząc dalej od środka ono maleje. Układ wyżowy przynosi słabe opady i lekki wiatr, czyli bezchmurną i ciepłą pogodę. W układzie niżowym natomiast obserwujemy silne opady deszczu. 
Masy powietrza to wielkie części atmosfery o podobnych warunkach takich jak temperatura, wilgotność.  Przemieszczają się co oznacza, że przenoszą swoje cechy pogodowe nad obszar nad który się przemieszczą. 
Fronty atmosferyczne to cienkie pasy powietrza rozdzielające różne masy powietrza. Może być ciepły co skutkuje pojawieniem się opadu i silniejszego wiatru lub chłodny co prowadzi do powstania burzy. 
Kształt planety decyduje o tym ile promieniowania słonecznego dotrze do danego miejsca na Ziemi oraz w jakim czasie to nastąpi. W niskich szerokościach geograficznych, czyli w okolicy równika dociera najwięcej promieniowania Słonecznego w stosunkowo krótkim czasie. Powoduje to stałą wysoką temperaturę i równie duże ilości opadów. W najwyższych szerokościach natomiast, czyli okolicach biegunów Słońce jest nisko nad horyzontem i czas dotarcia promieni jest długi, co warunkuje bardzo niskie temperatury przez cały rok i równie niewielką ilość opadów. 

Znaczenie geograficznych czynników klimatotwórczych:
Szerokość geograficzna wpływa na wysokość górowania Słońca nad horyzontem i czas dotarcia promieni słonecznych do powierzchni Ziemi, a więc na to, jak ciepłe jest powietrze, jak są rozłożone opady w ciągu roku. Im bliżej równika tym wyższa temperatura. Idąc dalej ku biegunom temperatura sukcesywnie spada. 
Rozkład lądów i oceanów warunkuje miejsca powstawania mas powietrza oraz ich warunki pogodowe. Oddalenie od mórz i oceanów wzmaga kontynentalizm. Jest tym silniejszy im bardziej jest izolowany od wpływu morskich mas powietrza. Sąsiedztwo z dużymi akwenami wodnymi wzmaga oceanizm, czyli złagodzenie warunków pogodowych. 
Wysokość nad poziomem morza decyduje o warunkach termicznych danego miejsca, gdyż wraz ze wzrostem wysokości temperatura maleje. Dzieje się tak, ponieważ powietrze ogrzewa się od powierzchni ziemi. Im dalej od niej, tym temperatura jest niższa. 
Układ rzeźby terenu – łańcuchy górskie i wyżyny stanowią swoistą barierę dla mas powietrza i wiatru. 
Rodzaj pokrycia powierzchni decyduje o stopniu jej nagrzewania i zdolności odbijania promieni słonecznych, czyli o wielkości albedo. Powierzchnia może być pokryta szatą roślinną, lodową lub zabudową antropogeniczną. Im jaśniejsza i gładsza pokrywa tym więcej promieni jest odbijanych niż pochłanianych, a więc i temperatura ziemi w tym miejscu jest mniejsza. 
Prądy morskie wpływają na klimat ocieplając powietrze i zwiększając ilość opadów (ciepłe prądy morskie) lub oziębiając powietrze i zmniejszając ilość opadów (zimne prądy morskie). 
Po wybuchu wulkanu temperatura powietrza spada na okres kilku kilkunastu miesięcy lub lat gdyż popiły wulkaniczne utrzymują się w atmosferze i ogranicza dotarcie promieniowania słonecznego do ziemi.
Ze względu na współdziałanie wszystkich czynników klimatotwórczych na podstawie wieloletnich obserwacji wydzielono strefy klimatyczne, czyli obszary, w obrębie których panują określone warunki klimatyczne, określone na podstawie wieloletnich badań.