Poziom rozwoju gospodarczego – cechy państw

Poziom rozwoju gospodarczego może dotyczyć osiągniętego stanu, ale i procesu. Opisuje się go, biorąc pod uwagę wiele wskaźników dotyczących różnych aspektów życia.

Poziom rozwoju gospodarczego – wskaźniki rozwoju

Rozwój w ujęciu geograficznym wskazuje nie tylko na osiągane przez poszczególne państwa postępy, ale i sam faktyczny stan na czas obecny. Wyróżnia się kilka różnych aspektów rozwoju, poza ekonomicznym jest też: społeczny, kulturalny, polityczny, środowiskowy – poziom rozwoju gospodarczego nie musi równać się postępom we wszystkich aspektach.

Do opisywania rozwoju gospodarczego należy dysponować odpowiednimi wskaźnikami, z których najważniejszym jest produkt krajowy brutto, czyli PKB, na osobę (per capita). Produkt krajowy brutto odnosi się do wartości produktów i usług wygenerowanych w danym kraju w ciągu roku (nie musi się pokrywać ze średnim dochodem czy też średnią płacą). Wielkości podaje się tu w dolarach, ale nie ma jednej ustalonej metody wyliczania PKB, nieco odmienne od siebie mają na przykład rząd USA, Bank Światowy, Międzynarodowy Fundusz Walut (ponadto w niektórych krajach dane te nie są weryfikowane lub wiarygodne, przykładem Korea Północna). PKB to uśrednienie – w danym kraju mogą być regiony o bardzo wysokim poziomie rozwoju gospodarczego, ale i takie, które plasują się o wiele niżej. Dane są bardzo zróżnicowane, dla przykładu PKB w niektórych krajach Afryki oscyluje wokół kilkuset dolarów na osobę, zaś w takim Katarze znacznie przekracza 100 tysięcy... Najwyższe PKB znajdziemy w niewielkich krajach, które obfitują w surowce lub mają znaczący kapitał (Luksemburg, Liechtenstein, Singapur, Brunei, wspomniany Katar itp.), a także w ogromnych krajach już rozwiniętych gospodarczo (USA, Kanada, Australia). Na potrzeby ustalania PKB stworzono tak zwaną linię Brandta – rozgranicza ona obszary bogate od biednych, potocznie zwanych bogatą Północą i biednym Południem.

Kolejne wskaźniki poziomu rozwoju gospodarczego to śmiertelność dzieci na 1000 urodzonych (aspekt zdrowotny) czy odsetek dziewcząt uczęszczających do szkół (aspekt społeczny). Istnieją też wskaźniki jakościowe, odnoszące się do sytuacji społeczno-ekonomicznej – tutaj znajdziemy chociażby wskaźnik zadowolenia z życia. Wyróżnia się też wskaźnik rozwoju społecznego HDI, który jest zbiorczym wskaźnikiem opartym na trzech podstawowych parametrach. Mowa tu o długości życia i stanie zdrowia społeczeństwa, wiedzy oraz dostatnim standardzie życia.

Od czego zależy poziom rozwoju gospodarczego?

Ogólnie na poziom rozwoju gospodarczego mają wpływ czynniki przyrodnicze i pozaprzyrodnicze. Największą rolę odgrywają występujące minerały, paliwa kopalne, położenie geograficzne (przykładem jakiś ważny szlak handlowy, duże porty, ale też oddalenie od epicentrów konfliktów – tu można wskazać USA, które w czasie II wojny światowej nie ucierpiały, a mogły skupić się na uprawach i hodowli, a potem na eksporcie). Wymienić można także procesy historyczne, a więc położenie kraju w obszarze niestabilnym, niespokojnym, nękanym konfliktami, polityką izolacyjną, zapędami dyktatorskimi (taki Bokassa na swą ceremonię koronacyjną wydał lekką ręką trzecią część rocznego dochodu państwa). Znaczenie ma kultura danego kraju i religia (w Indiach podział kastowy skutecznie do dziś uniemożliwia szybki rozwój wielu grup społecznych).