Pieniński Pas Skałkowy leży między Karpatami Zewnętrznymi i Wewnętrznymi i stanowi między nimi granicę. Ma długość około 600 km, szerokość natomiast jest różna - od kilkuset do nawet kilku km. Od północy graniczy z Gorcami i Beskidem Sądeckim, a od południa z pasmem Magury Spiskiej.
W swojej rzeźbie terenu wyróżniają się wieloma pojedynczymi, odizolowanymi wzniesieniami o stromych zboczach, które są otoczone wąskimi, głębokimi dolinami.
źródło: https://pixabay.com/pl/photos/pieniny-dunajec-trzy-korony-1012231/
Jak powstały?
Tworzenie Pienin zaczęło się podczas gdy cały ten dzisiejszy obszar znajdował się na dnie ówczesnego oceanu zwanego Oceanem Tetydy. Ze względu na to, że jego dno w różnych miejscach miało różną budowę powstały różne skały o różnej budowie i strukturze z różnych organizmów. Dlatego też po późniejszym wypiętrzeniu terenu nad jego powierzchnię okazało się Pieniny są zbudowane z różnych skał o odmiennych cechach fizycznych i chemicznych, czyli również o różnej odporności na procesy erozji (niszczenia). Głównie są zbudowane z wapieni, ale również z łupków, margli, radiolarytów czy piaskowców. Pierwsze z wymienionych są podatne na procesy niszczenia, natomiast kolejne cechują się większą odpornością.
Początkowo dno oceanu zostało popękane i lekko pofałdowane (po koniec triasu). Później te skały zostały wydźwignięte do góry (w mezozoiku), ale równocześnie też ściśnięte i w wyniku tego potrzaskane i zmasakrowane. Następnie w paleocenie wypiętrzony obszar został ponownie zalany. W tym czasie nagromadziły się na ówczesnej powierzchni utwory fliszowe, czyli na przemian ułożone skały osadowe. Na przełomie oligocenu i miocenu wypiętrzały się Karpaty Wschodnie i Zachodnie więc obszar leżący między nimi, czyli Pieniński Pas Skałkowy, również został wypiętrzony. Jednak ze względu na to, że znajdował się między większymi od siebie masywami skalnymi został on równocześnie jeszcze bardziej ściśnięty, a w konsekwencji po raz kolejny rozstrzaskany i spękany. Finalnie szerokość obszaru Pienińskiego Pasa Skałkowego został zwężony z około 200 km do nawet mniej niż 10 km w niektórych miejscach. Stąd tak wielka ilość uskoków i spękań. Zostały one w późniejszym czasie wykorzystane przez magmę wylewającą się z wnętrza Ziemi. Ta nie wylała się na jej powierzchnię, tylko nagromadziła się we wspomnianych pęknięciach i tam zastygła. Tak powstały intruzje magmowe, które w tym miejscu są zbudowane głównie z andezytu (jedna ze skał magmowych, która powstaje w wyniku zastygania magmy jeszcze we wnętrzu Ziemi, ale nie w miejscu jej powstawania).
Dzięki takiej działalności wulkanicznej w Krościenku i Szczawnicy powstały złoża wód mineralnych. W Krościenku są to źródła „Stefan”, „Michalina”, „Maria” oraz Zdrój Ziemrożka. W Szczawnicy natomiast obecnie eksploatowanych jest 9 źródeł: ”Magdalena”, „Szymon”, „Jan”, „Jan-14”, „Wanda”, „PD-4”, „Stefan”, „Józefina”, „B-4”.
Obecnie w krajobrazie Pienińskiego Pasa Skałkowego można zaobserwować dużą ilość samotnych wierzchołków skalnych, a nie jak w przypadku Karpat Zewnętrznych czy Wewnętrznych ścian skalnych. Wynika to z faktu, że w początkowym etapie tworzenia się tego pasma skały go budujące były różne, o różniej budowie a co za tym idzie również o różnej odporności na niszczenie. Dlatego gdy to pasmo górskie zostało ostatecznie uformowane zaczęły na niego działać procesy erozji i skały o mniejszej odporności zostały z biegiem czasu całkiem zniszczone. Ostały się jedynie te, które cechują się dużą odpornością, dlatego nazywa się je "ostańcami". Jednak i one nie mają swojego pierwotnego wyglądu, ponieważ od powstania Pienin minęło ponad 20 mln lat.
W obrębie Pienińskiego Pasa Skałkowego między Sromowcami Niżnymi (Polska), a Czerwonym Klasztorem (Słowacja) znajduje się przełom Dunajca, nazywany też Przełomem Pienińskim.
Jest to przełom antecedentny, ponieważ rzeka była wcześniej w tym miejscu i na jej drodze zaczęły się wypiętrzać góry. Wypiętrzanie było na tyle wodne, że rzeka zaczęła się wcinać w podłoże menadrując, czyli tworząc zakola.
Przełom Dunajca w Pienińskim Pasie Skałkowym/Przełom Pieniński
źródło: https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Plik:Prze%C5%82om_Pieni%C5%84ski_a1.jpg
Najwyższym szczytem w obrębie Pienińskiego Pasa Skałkowego jest Wysoka (Wysokie Skałki - 1050 m n.p.m.) i znajduje się na terenie Małych Pieninach.
Innymi znanymi i często odwiedzanymi są Sokolica (747 m n.p.m.), na której rośnie charakterystyczna reliktowa sosna, Trzy Korony( 982 m n.p.m.), Palenica (722 m n.p.m.), góra Wdżar (767 m n.p.m.) i Jarmuta ( 794 m n.p.m.) z odsłoniętymi intruzjami magmowymi.
Pieniński Pas Skałkowy Wasze opinie