Skały okruchowe to nagromadzenia bloków i okruchów skalnych powstałych wskutek wietrzenia. Mogą być luźne lub zwięzłe, których ziarna są związane spoiwem. W ich budowie przeważają minerały alogeniczne.
Cechy skał okruchowych:
1) Frakcja określa wielkość ziaren:
*żwirowa poniżej 2 mm
* piaskowa od 0,1 do 2 mm (1 – 2 mm gruboziarnista, 0,5 do 1 mm średnioziarnista, 0,1 do 0,5 mm drobnoziarnista)
* mułową/ pyłową od 0, 01 do 0,1 mm
* iłową poniżej 0,01 mm
2) Stopień selekcji oznacza rozmiary budujących ją okruchów.
3) Stopień obtoczenia to zaokrąglenie krawędzi, które pierwotnie były kanciaste. Im dłuższy był transport, tym obtoczenie jest większe.
4) Kształt ziaren
5) Cechy powierzchni ziaren
Na ich podstawie można określić przebieg transportu i akumulacji. Jeśli powierzchnia jest porysowana i matowa można wnioskować, że skała podlegała transportowi wietrznemu. Jeśli powierzchnia jest błyszcząca i gładka były transportowane przez wodę. Jeśli na powierzchni są równoległe rysy oznacza to transport lodowcowy.
6) Cechy teksturalne określają ułożenie, orientację okruchów, typ spoiwa oraz proporcje między spoiwem a okruchami.
7) Upakowanie to stopień wypełnienia przestrzeni skalnej przez ziarna. Im większe wypełnienia tym porów jest mniej. W skałach różnoziarnistych okruchy są lepiej upakowane niż w skałach równoziarnistych. W przypadku skały zwięzłej pory są wypełnione spoiwem.
8) Orientacja składników to ułożenie ziaren wydłużonych lub płaskich. Gdy są one ułożone w uporządkowany sposób mamy do czynienia z teksturą zorientowaną, np. ułożone zgodnie z kierunkiem transportu. W przypadku gdy są one rozrzucone w przypadkowy sposób jest to trkstura bezładna.
9) Uziarnienie – frakcjonalne jest wtedy gdy okruchy zmniejszają swoją frakcję ku górze. Na dole skały więc są największe, a na górze najmniejsze.
Jednorodne gdy okruchy mają zbliżoną wielkość.
10) Warstwowanie – odznaczające się różne warstwy w skale widoczne dzięki różnym wielkościom okruchów, a więc różnym składem mineralnym, orientacją i upakowaniem poszczególnych minerałów. Może ono być poziome, skośne, rynnowe, krzyżowe, przekątne.
11) Spoiwo które jest niejako cementem skały zwięzłej, czyli czymś co scala poszczególne okruchy i minerały. Może być typu kontaktowego wypełniając jedynie wolne przestrzenie między ziarnami. Typu masy wypełniającej, której jest dużo a ziarna są w niej zawieszone. Chemiczno-detrytyczne jest podobne do spoiwa typu masy wypełniającej, ale w swojej budowie ma dodatkowo drobny materiał detrytyczny.
Nazewnictwo
Pełna nazwa zwięzłej skały okruchowej posiada 3 człony z czego pierwszy określa rodzaj spoiwa, drugi to właściwa nazwa skały określająca wielkość ziaren, natomiast na końcu podaje się główny składnik skały.
Skały rezydualne są zwietrzelinami, które zalegają na skale macierzystej.
Przykładowe skały okruchowe:
- piroklastyczne powstałe z nagromadzonego na ziemi materiału wyrzuconego przez wulkan- bloki i bomby wulkaniczne, lapilia, scoria, brekcja wulkaniczna.
- psefity – blokowiska głazowiska, gruz, brekcje, żwiry, zlepieńce.
- psammity – piaski, piaskowce
- aleuryty – muł, pył, less
- pelity – skały ilaste, kaolin, bentonit, ił, iłowiec, łupki ilaste, gliny
Przykładowe skały rezydualne:
- skały alitowe
- terra rosa
- lateryty i boksyty
Skały okruchowe i rezydualne Wasze opinie