Bezrobocie jest zjawiskiem społecznym polegającym na braku pracy zarobkowej dla osób zdolnych do pracy i chcących podjąć zatrudnienie. Oznacza to, że bezrobotnym jest każdy niezatrudniony, nie wykonujący pracy zarobkowej, ale jest zdolny do pracy w pełnym wymiarze godzin obowiązującym w danym zawodzie. Osoby zdolne do pracy są w wieku produkcyjnym, czyli między wiekiem, w którym mogą legalnie podjąć zatrudnienie, a wiekiem emerytalnym.
Bezrobocie jest zjawiskiem możliwym do zmierzenia dzięki obliczeniu stopy bezrobocia, czyli udziału osób bezrobotnych w ogólnej liczbie ludności aktywnej zawodowo (pracujący + bezrobotni). Można obliczyć również współczynnik aktywności zawodowej, czyli udział osób aktywnych zawodowo w ogólnej liczbie osób powyżej 15 lat.
W Polsce bezrobocie pojawiło się jako efekt zmiany gospodarki z centralnie planowanej na rynkową, co nastąpiło w 1989 roku. W okresie komunizmu każda osoba zdolna do pracy miała ją zapewnioną konstytucyjnie. W efekcie tego powstawało dużo niepotrzebnych miejsc pracy, które po wprowadzeniu transformacji ustrojowej zostały zlikwidowane. Nadmiernie rozbudowane przedsiębiorstwa przemysłowe przeszły restrukturyzację, co wiązało się z redukcją zatrudnienia. W wielu wprowadzono nowoczesne technologie, które zastępowały ludzi. Upadły Państwowe Gospodarstwa Rolne, pozbawiając pracy wiele osób zatrudnionych w rolnictwie. Wszystkie nierentowne zakłady pracy zostały zamknięte. Dodatkowo w wiek produkcyjny wkroczyły osoby urodzone w latach 70. i 80. XX wieku stanowiące wyż demograficzny, co spowodowało jeszcze większy wzrost liczby bezrobotnych.
Dodatkowo pracodawcy ponoszą wysokie koszty pracy związane z tworzeniem nowych miejsc pracy, co powoduje, że są one tworzone tylko w sytuacji absolutnej konieczności.
W związku z przyczynami wyróżniamy następujące rodzaje bezrobocia:
– frykcyjne – za mało miejsc pracy na rynku pracy (często osoby bezrobotne nie wiedzą, że są miejsca pracy)
– strukturalne – za mało miejsc pracy na rynku pracy, osoby bezrobotne nie posiadają wymaganego wykształcenia, aby podjąć pracę
– koniunkturalne – związane ze zmianami produktywności gospodarki
– technologiczne – związane z wprowadzaniem nowych technologii, pracownicy nie posiadają wymaganych umiejętności do obsługi nowych maszyn
– sezonowe – w pracach cechujących się sezonowością
Ze względu na czas trwania bezrobocie może by krótkookresowe (do 3 miesięcy), średniookresowe (od 4 do 6 miesięcy), długookresowe (od 7 do 12 miesięcy) lub długotrwałe (powyżej 12 miesięcy).
Najczęściej mamy do czynienia z bezrobociem jawnym, które jest rejestrowane przez urzędy pracy. Istnieje również bezrobocie ukryte (tajne), które nie jest oficjalnie rejestrowane. Często występuje w odniesieniu do zakładów rolnych, gdzie jest większa ilość osób zatrudnionych niż wymaga tego dana praca. Występuje również w odniesieniu do osób wysoko wykwalifikowanych, które nie podejmują pracy poniżej swoich kompetencji i wykształcenia lub osób w wieku przedemerytalnym, które utraciły pracę w wyniku likwidacji zakładu pracy lub redukcji liczby etatów.
Istnieje również bezrobocie naturalne, czyli dobrowolne, gdy osoba zdolna do pracy nie chce podjąć zatrudnienia, klasyczne, gdy pracodawcy nie są w stanie zatrudnić pracowników ze względu na zawyżone pensje, pozorne występujące, gdy osoba oficjalnie zarejestrowana w urzędzie pracy jako bezrobotna podejmuje pracę zarobkową.
W Polsce największą stopę bezrobocia notują województwa, w których niegdyś było najwięcej PGR – ów, czyli pomorze i mazury. Ze względu na powszechność zatrudnienia w rolnictwie powstawały tam nieliczne miejsca pracy o innym charakterze niż agrarnym, dlatego następne pokolenie również nie może znaleźć pracy, często decydując się na migracje do bardziej rozwiniętych województw.
W okresie reformacji w wielu małych miejscowościach zostały zlikwidowane przedsiębiorstwa przemysłowe, które zapewniały zatrudnienie większości lokalnego społeczeństwa. Najniższą stopę bezrobocia, poniżej 5% notuje się w dużych miastach, gdyż tam istnieje największa różnorodność w stosunku do miejsc pracy, z czego największa ich część należy do sektora usług.
Ze względu na złożoność zjawiska, jakim jest bezrobocie jego negatywne skutki są odczuwalne na wielu płaszczyznach, głównie ekonomicznej, społecznej, psychologicznej.
Wśród ekonomicznych skutków bezrobocia wymienić należy zwiększone wydatki państwa na pomoc socjalną, spadek poziomu produkcji i związany z nim deficyt budżetowy. Dodatkowo rozwija się szara strefa.
Społeczne skutki bezrobocia to przede wszystkim emigracja zarobkowa wielu osób wykształconych, pogłębiające się ubóstwo, co prowadzi do rozwoju patologii społecznych. Społeczeństwo często postrzega osoby bezrobotne jako gorsze, co wpływa na pogorszenie jakości współżycia w społeczeństwie. W odniesieniu do konkretnych osób bezrobotnych można mówić o psychologicznych skutkach bezrobocia. Długo trwająca sytuacja braku zatrudnienia powoduje długotrwały stres, co skutkuje większą podatnością na choroby. Dodatkowo istnieje potrzeba obniżenia poziomu życia, co wpływa na jego jakość. Mogą pojawić się zaburzenia emocjonalne, a w konsekwencji również depresja i w skrajnych przypadkach próby samobójcze.
Bezrobocie utrzymujące się na bardzo niskim poziomie ma pozytywne skutki dla rozwoju gospodarki ze względu na większą konkurencyjność na rynku pracy, co z kolei wpływa na chęć doskonalenia się i zdobywania lepszego wykształcenia przez potencjalnych pracowników. Wykazują większe zainteresowanie i motywację. Coraz bardziej powszechne stają się elastyczne godziny pracy.
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2019 roku bezrobocie wynosiło 5,5%.
W krajach Unii Europejskiej wynosiło 6,4%.
W poszczególnych krajach europejskich największe wartości notowała Hiszpania (13%), Włochy (10%), Chorwacja (7%), Portugalia (6%). Najniższe natomiast Holandia, Niemcy i Czechy gdzie jego wartość oscylowała w graniach 2-3 %.
Bezrobocie Wasze opinie