Wydatki budżetu państwa są częścią wydatków publicznych. Wydatki budżetowe są ważnym czynnikiem wpływającym na przebieg koniunktury i wzrost gospodarczy. Innymi słowy: Wydatki i struktura wydatków budżetowych odzwierciedlają rolę, zakres i kierunki działalności państwa.
Z punktu widzenia przeznaczenia wyodrębnia się następujące wydatki budżetowe:
- wydatki związane z pełnieniem przez państwo takich tradycyjnych funkcji, jak obrona narodowa, administracja i wymiar sprawiedliwości,
- wydatki związane z realizacją celów społecznych państwa (np. kultura, oświata, ochrona zdrowia, świadczenia socjalne),
- wydatki wynikające z pełnienia funkcji interwencyjnych w gospodarce (oddziaływanie na inwestycje produkcyjne i infrastrukturalne, subsydia dla rolnictwa, przedsiębiorstw państwowych i prywatnych oraz wydatki transferowe, które wpływają stabilizująco na koniunkturę; przykładowo świadczenia społeczne poza tym, że pełnią funkcję redystrybucyjną, wpływają na wielkość globalnego popytu).
Ustawa o finansach publicznych wyodrębnia sześć grup wydatków:
- dotacje i subwencje, które mają charakter zasilający różne podmioty (szczególne znaczenie mają subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego) oraz są źródłem finansowania zadań przekazanych do realizacji samorządów,
- świadczenia na rzecz osób fizycznych, które mogą przybierać formę kierowanych do nich bezpośrednio (np. emerytury) lub pośrednio (np. dopłaty do lekarstw),
- wydatki bieżące jednostek budżetowych, które związane są ze stałym funkcjonowaniem instytucji państwowych i dokonywane są na podstawie różnych tytułów prawnych (zalicza się do nich wynagrodzenia i uposażenia sfery budżetowej, czyli wypłacane przykładowo na rzecz pracowników państwowych jednostek budżetowych, parlamentarzystów, organów kontroli i ochrony prawa, sądów, trybunałów oraz zakupy towarów i usług niezbędne do funkcjonowania administracji rządowej, sądów, trybunałów i innych instytucji państwowych),
- wydatki majątkowe, które obejmują wydatki związane z udziałem Skarbu Państwa w spółkach prawa handlowego (np. nabywanie akcji) lub wydatki inwestycyjne (koszty budowy nowych obiektów tworzących infrastrukturę komunalną),
- wydatki związane z obsługą długu Skarbu Państwa, które obejmują oprocentowanie kredytów i pożyczek, oprocentowanie i dyskonto od skarbowych papierów wartościowych i wypłaty związane z udzielonymi przez Skarb Państwa poręczeniami i gwarancjami,
- środki własne Unii Europejskiej obejmują udziały we wpływach z ceł, opłat rolnych i cukrowych oraz środki obliczane na podstawie podatku od towarów i usług (podatek VAT) i wartości rocznego produktu krajowego brutto.
Do wydatków budżetu państwa zalicza się także współfinansowanie projektów z udziałem Unii Europejskiej (obejmuje ono wydatki budżetu państwa na współfinansowanie projektów realizowanych z udziałem środków europejskich, finansowanie projektów pomocy technicznej, projektów z udziałem środków otrzymywanych od państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu oraz wydatki na projekty z udziałem innych środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej nieujętych w budżecie środków europejskich).
Zgodnie z ustawą budżetową z dnia 25 stycznia 2013 roku wydatki budżetowe zostały ustalone w kwocie 334.950.800 tys. zł. Jej podział między poszczególne działy został ukazany na wykresie poniżej.
Z wykresu wynika, że największy udział w wydatkach z budżetu państwa w 2013 roku miały dotacje i subwencje (stanowiły 47% całkowitych wydatków z budżetu państwa), wydatki bieżące jednostek budżetowych (stanowiły 18,65% całkowitych wydatków budżetu państwa) oraz wydatki na obsługę Skarbu Państwa (12,99% całkowitych wydatków budżetu państwa). Najmniejszy udział w całkowitych wydatkach z budżetu miało współfinansowanie projektów z udziałem środków Unii Europejskiej (stanowiło 3,92% całkowitych wydatków budżetu państwa).
Wydatki budżetowe charakteryzują się wysokim stopniem inercji (zarówno ograniczenie absolutnych rozmiarów tych wydatków, jak i zahamowanie tempa ich wzrostu jest w praktyce bardzo trudne do osiągnięcia).
Wydatki budżetu państwa Wasze opinie