Monopol to rynek, na którym znajduje się tylko jeden sprzedawca kontrolujący podaż. Innymi słowy monopol to taki model rynku, w którym jeden producent wytwarza zazwyczaj unikatowy produkt, kształtujący cenę rynkową zapewniającą wysoki zysk na drodze ograniczania podaży. Na takim rynku kupujący mogą konkurować ze sobą o rzadki produkt, ale nie ma żadnej konkurencji producentów. Wejście innych producentów na taki rynek jest praktycznie niemożliwe.
Najważniejsze cechy monopolu:
- jeden sprzedający (czysty monopol to gałąź w której funkcjonuje jedna firma, tj. jedyny producent dobra lub usługi)
- brak bliskich substytutów (produkt, który jest oferowany przez monopolistę jest jedyny w swoim rodzaju, nie posiada substytutów- dla kupujących oznacza to brak możliwości wyboru, tzn. albo kupi produkt u monopolisty albo obędzie się bez niego)
- cenotwórstwo (monopolista jest cenotwórcą - decyduje o cenie swojego produktu, bowiem tylko on jest producentem całej wielkości podaży)
zablokowane wejście (monopol i jego istnienie zależą od istnienia barier, które nie pozwalają innym firmom wejść na dany rynek, np. bariery prawne,licencja).
Przykładowe monopole: rynek brylantów, rynek energii elektrycznej, Polskie Koleje Państwowe.
Monopolista jest jedynym faktycznym i potencjalnym dostawcą produktu wytwarzanego w określonej gałęzi. Przedsiębiorstwo i gałąź pokrywają się. Jedyny krajowy dostawca nie musi być jednak monopolistą, gdy dane dobro lub usługa są przedmiotem obrotu międzynarodowego. Monopolista może osiągać wysokie zyski, ograniczając wielkość sprzedaży i podnosząc cenę. Jest on jedynym sprzedawcą, dlatego nie obawia się konkurencji. W efekcie takiego działania konsumenci płacą za określone dobra lub usługi dużo więcej niż powinni.
Pewne monopole są prawie nieuniknione. Większość przedsiębiorstw użyteczności publicznej, np. dostawcy gazu to potencjalne monopole. Państwo może poddawać te przedsiębiorstwa regulacji, stosując kontrolę cen, lub może samodzielnie dostarczać odpowiednich produktów. Monopole mogą być sztuczne i powstawać w wyniku świadomych działań samych przedsiębiorców. W takich przypadkach państwo interweniuje za pomocą przepisów o ochronie konkurencji, których celem jest jej ożywienie oraz zapobieganie monopolizacji i innym praktykom służącym kontroli podaży.
Monopolista, w przypadku monopolu, na działanie którego nie wpływa rząd (monopol nieregulowany) może wyznaczyć cenę swojego produktu i wytwarzać wybraną wielkość produkcji, a kupujący mogą jedynie nie kupować tego dobra.
Monopol Wasze opinie