Stopy procentowe definicja i przykłady

Najprościej rzeczy ujmując stopa procentowa to koszt pożyczenia kapitału. Tzn. jeśli osoba X pożycza osobie Y kwotę 1000 zł na rok, a stopa procentowa wynosi 10%, to niejako „wynagrodzenie”, które otrzyma X za pożyczenie pieniędzy wyniesie 100 zł. Mniej więcej tak obrazowo należy rozumieć stopy procentowe. Jest to cena, jaką otrzyma pożyczkodawca lub kredytodawca w zamian za zrezygnowanie z używania swojego kapitału poprzez jakiś czas. Innymi słowa jest to kwota, jaką kredytobiorca płaci za używanie pieniędzy. Najczęściej stopy procentowe podaje się w ujęciu procentowym w skali roku. 

Choć może się wydawać dziwnym fakt, że de facto mówimy tutaj o cenie pozyskania pieniądza czy po prostu cenie pieniądza, to należy wziąć pod uwagę kilka czynników. Osoba posiadająca kapitał może przez rok z takowego korzystać, inwestować, czy po prostu „zużyć” konsumpcyjnie. Pożyczając te pieniądze zrzeka się niejako dysponowania tym kapitałem przez określony czas, czyli w pewnym sensie traci. Ceną za to wyrzeczenie, za pozbawienie się możliwości zainwestowania kapitału itd., określa się mianem stóp procentowych. 
Początkowo stopy procentowe występowały tylko w sektorze bankowych i tu wyróżniano ich różne rodzaje (np.: uwzględniające czynnik inflacji lub czynnik ryzyka albo po prostu tzw. czystą stopę procentową). Dzisiaj jednak dla różnych segmentów rynku finansowego możemy wyróżnić różne rodzaje stóp procentowych (osobne dla kredytów, depozytów, weksli itd.)

Najważniejszymi stopami procentowymi dla danej gospodarki są stopy procentowe banku centralnego danego kraju. W przypadku Narodowego Banku Polskiego, czyli banku centralnego Polski, te stopy ustalane są przez tzw. Radę Polityki Pieniężnej, czyli organ decyzyjny Narodowego Banku Polskiego. Te stopy określają transakcje realizowane z bankami komercyjnymi, jednak oczywistym następstwem jest odbicie się konsekwencji ustalenia danych stóp na całym rynku finansowym danego kraju (oprocentowanie transakcji dla klientów indywidualnych, biznesowych itd.). Należy więc przyjąć, że stopy procentowe banku centralnego są narzędziem polityki fiskalnej. Ostatecznie więc bank centralny może wpływać na wiele czynników rynkowych, takich jak np., zatrudnienie, stopę inflacji, produkcję czy w ogóle wielkość obiegu pieniężnego. Zasadniczo im stopy procentowe banku centralnego większe, tym bardziej gospodarka zwalnia, a im niższe – tym większe ożywienie gospodarki. 

Należy wymienić cztery rodzaje stóp procentowych banku centralnego:

1. stopa depozytowa – określa minimalne oprocentowanie depozytów, jakie składają banki komercyjne w banku centralnym. Na dzień 24.09.2020 r. obowiązuje oprocentowanie  ustalone  29.05.2020 r. przez Radę Polityki Pieniężnej wynoszące: 0,00%,
2. stopa referencyjna – określa minimalne oprocentowanie od transakcji zrealizowanych na rynku międzybankowym, najczęściej dotyczą sprzedaży lub zakupu przez bank centralny papierów wartościowych (w celu przywrócenia równowagi na rynku). Na dzień 24.09.2020 r. obowiązuje oprocentowanie  ustalone  29.05.2020 r.. przez Radę Polityki Pieniężnej wynoszące: 0,10%,
3. stopa lombardowa – określa minimalne oprocentowanie kredytów lombardowych udzielanych przez bank centralny bankom komercyjnym. Są to kredyty udzielane pod zastaw papierów wartościowych w przypadku ciężkiej sytuacji na rynku finansom. Na dzień 24.09.2020 r. obowiązuje oprocentowanie  ustalone  29.05.2020 r. przez Radę Polityki Pieniężnej wynoszące: 0,50%,
4. stopa dyskontowa lub redyskontowa weksli – określa cenę, po jakiej bank centralny skupuje nabyte wcześniej weksle od banków komercyjnych. Na dzień 24.09.2020 r. obowiązuje oprocentowanie  ustalone 29.05.2020 r. przez Radę Polityki Pieniężnej wynoszące: 0,11% dla stopy redyskontowej weksli i 0,12 dla stopy dyskontowej weksli.