Funkcjonowanie rynku papierów wartościowych we współczesnej gospodarce rynkowej jest historycznie związane z powstaniem rozwiniętego systemu bankowego i kredytowego. Systemy te powołały bowiem do życia spółki akcyjne.
Rynek papierów wartościowych jest częścią całego systemu rynkowego. Jest on segmentem rynku kapitałowego, do którego zalicza się oprócz rynku papierów wartościowych, także rynek czynników produkcji, rynek nieruchomości oraz rynek kredytowy. Innymi słowy: Rynek papierów wartościowych stanowi ogół transakcji kupna i sprzedaży papierów wartościowych np. o różnych terminach wykupu. Granicą dzielącą różne terminy wykupu papierów wartościowych jest jeden rok. Wszystkie papiery wartościowe, które mają termin wykupu do jednego roku są instrumentami kredytu krótkoterminowego i są traktowane jako płynne aktywa finansowe, np. skarbowy papier wartościowy (należy do takich papierów bon skarbowy; w nim Skarb Państwa potwierdza, że jest dłużnikiem osoby posiadającej taki bon i zobowiązuje się do wykonania na rzecz tej osoby świadczenia w formie pieniężnej lub niepieniężnej w okresie krótszym niż jeden rok). Na rynku kapitałowym przedmiotem transakcji są papiery wartościowe o terminie wykupu dłuższym niż jeden rok, czyli papiery kapitałowe, np. w przypadku Skarbu Państwa zalicza się do nich obligacje Skarbu Państwa, w przypadku przedsiębiorstw zalicza się do nich obligacje przedsiębiorstw.
Rynek papierów wartościowych dzieli się on na:
- rynek pierwotny, który obejmuje sprzedaż nowych papierów wartościowych (akcji i obligacji) dopuszczonych do obrotu; cenę papierów wartościowych w tym wypadku ustala ich emitent, czyli instytucja wypuszczająca akcje lub obligacje; sprzedaż papierów wartościowych odbywa się za pośrednictwem biur maklerskich i jest przygotowaniem do obrotu papierów wartościowych na rynku wtórnym; pieniądze uzyskane z emisji papierów wartościowych trafiają bezpośrednio do emitentów, zatem na rynku pierwotnym następuje zasilenie emitentów w kapitał; na rynku pierwotnym oprócz emitentów i biur maklerskich działają np. banki, instytucje finansowe, które organizują i gwarantują emisję oraz inwestorzy nabywający emitowane papiery wartościowe,
- rynek wtórny, którego transakcje są dokonywane przy pomocy giełdy; cena na rynku wtórnym zostaje ustalona na giełdzie na podstawie prawa popytu i podaży w wyniku transakcji między inwestorami. Rynek wtórny to głównie giełda i jej otoczenie, które stanowią firmy maklerskie.
Rynek papierów wartościowych jest rynkiem szczególnym. Nie sprzedaje się tu w zasadzie rzeczy, ale uprawnienia, które mogą być np. sfałszowane. Dlatego w każdym kraju istnieją specjalne regulacje chroniące inwestora przed takimi manipulacjami. Dotyczą one zarówno rynku pozagiełdowego, jak i giełdowego. Rzeczą więc charakterystyczną dla obrotu papierami wartościowymi jest to, że praktycznie nie występuje rynek wolny.
Przedmiotem obrotu na rynku papierów wartościowych jest szczególnego rodzaju dokument, a mianowicie taki, który potwierdza uprawnienie do:
- współwłasności zarejestrowanego przedsiębiorstwa (np. akcja),
- kwoty wierzytelności (np. obligacja),
- pozyskania w przyszłości pełnej wartości materialnej w postaci towarów, papierów wartościowych, pieniądza lub walut (np. opcje – stanowią one prawo do żądania w określonym czasie kupna lub sprzedaży po określonej cenie papierów wartościowych).
Podstawowymi papierami wartościowymi na giełdzie są:
- akcje (akcja to świadectwo posiadania udziału w przedsiębiorstwie, funkcjonującego w formie spółki akcyjnej; posiadanie akcji uprawnia np. do: dywidendy, czyli udziału akcjonariuszy w zysku rocznym spółki, do udziału w wyborach władz spółki oraz do uczestnictwa w podziale majątku w wypadku jej likwidacji),
- obligacje (obligacje to papiery wartościowe, emitowane przez Skarb Państwa, np. obligacje skarbowe, emitowane przez jednostki samorządu terytorialnego np. obligacje komunalne lub przedsiębiorstw np. obligacje przedsiębiorstw; w obrocie gospodarczym obligacje pełnią wiele funkcji, z których najważniejsza jest funkcja kredytowa, ponieważ obligacje pozwalają emitentowi uzyskać środki pieniężne do dyspozycji na określony czas ze źródeł pozabankowych).
Na rynku papierów wartościowych strategie działania są odmienne dla różnych inwestorów i mimo tego, że głównym celem każdej inwestycji jest pomnażanie kapitału, to dla większości inwestorów minimalizacja ryzyka jest także celem nadrzędnym. Postępowanie inwestora, polegające na działaniu według określonych metod oraz analizowaniu poszczególnych okresów inwestycyjnych, daje mu możliwość osiągania lepszych wyników oraz możliwość świadomego korygowania swoich przedsięwzięć. Pozwala to ograniczyć niepewność co do wyników podjętych inwestycji.
Rynek papierów wartościowych Wasze opinie