Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie

Od dnia 9 listopada 2010 roku giełda warszawska jest spółką publiczną notowaną na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Giełda działa na podstawie Ustawy o publicznym obrocie papierami wartościowymi, Kodeksu spółek handlowych oraz Statutu i Regulaminu Giełdy (określa on przykładowo: warunki i tryb dopuszczenia papierów wartościowych do obrotu giełdowego, sposób przeprowadzania sesji, zasady nabycia znacznych pakietów akcji). Giełda warszawska jest zaliczana do najbardziej dynamicznych wśród innych giełd europejskich. Według danych na koniec 2009 roku na GPW w Warszawie notowane były spółki o wartości 81 mld euro, a obroty giełdy wyniosły 20,3 mld euro, natomiast np. na giełdzie wiedeńskiej (w tym samym okresie) wartość spółek notowanych była niższa o około 20%, a jej obroty wyniosły 18,3 mld euro.

W związku z powstaniem giełdy warszawskiej powstała Komisja Papierów Wartościowych, której podstawowym celem jest ochrona interesów osób i instytucji inwestujących w papiery wartościowe. Poza tym sprawuje ona nadzór na giełdą, domami maklerskimi, funduszami powierniczymi, dopuszcza do obrotu na giełdzie papiery wartościowe oraz dba aby przedsiębiorstwo ubiegające się o dopuszczenie swoich akcji do obrotu giełdowego, poinformowało przyszłych akcjonariuszy o własnej sytuacji ekonomicznej. W tym celu każda spółka, która chce wejść na GPW w Warszawie jest zobowiązana przygotować i udostępnić przyszłym inwestorom prospekt emisyjny (stanowi zbiór informacji o działalności gospodarczej spółki oraz o celach, rodzajach i wartości emitowanych akcji, a także sposobach ich dystrybucji). Przykładowo z prospektu emisyjnego można się dowiedzieć o wartości kapitału, jakim dysponuje przedsiębiorstwo.

Przedmiot działalności GPW w Warszawie musi się ograniczać jedynie do prowadzenia giełdy. Poza tym prowadzi ona jednak Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych, tj. instytucję, która przez system zdematerializowanych (posiadających zapis elektroniczny)  papierów wartościowych ma zapewnić bezpieczeństwo ich obrotu oraz nadzór nad zgodnością wielkości emisji z ilością papierów wartościowych w obiegu. Zadaniem giełdy warszawskiej w zakresie prowadzenia Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych jest przykładowo: przechowywanie i rejestracja papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu giełdowego,nadzór nad zgodnością emisji i ilością papierów wartościowych w obiegu.

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie może przekazać nadane jej ustawowo uprawnienia dotyczące prowadzenia Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych innym podmiotom, posiadającym osobowość prawną.

Władzami Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. są:

Na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie handluje się papierami wartościowymi, które nie istnieją w formie papierowej, a jedynie jako zapis elektroniczny w systemie komputerowym Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych. Na giełdzie warszawskiej handluje się papierami wartościowymi, jeśli spełnione są co najmniej takie warunki, jak: papiery wartościowe są oficjalnie dopuszczone do obrotu przez Państwową Komisję Papierów Wartościowych, a ich zbywalność nie jest ograniczona; w stosunku do emitenta nie toczy się postępowanie upadłościowe lub likwidacyjne; został sporządzony odpowiedni dokument informacyjny, np. prospekt emisyjny.

Po dopuszczeniu do obrotu papiery wartościowe są przedmiotem transakcji, wykonywanych przez maklerów na zlecenie inwestorów.

Na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie istnieją trzy rynki: rynek podstawowy (przeznaczony dla dużych spółek, o dużym kapitale akcyjnym; przykładowo na dzień 21 marca 2014 roku obejmował 374 spółki, w tym 331 spółek krajowych oraz 43 spółki zagraniczne), rynek równoległy (przeznaczony dla spółek średnich; warunki dopuszczenia do notowania na tym rynku są łagodniejsze niż na rynku podstawowym, natomiast reguły funkcjonowania są takie same dla obu rynków; przykładowo na dzień 21 marca 2014 roku obejmował 74 spółki, w tym 71 krajowych oraz 3 spółki zagraniczne) oraz rynek wolny (przeznaczony dla spółek małych).

Dokonywanie transakcji kupna-sprzedaży papierów wartościowych na giełdzie warszawskiej odbywa się za pośrednictwem domów maklerskich, których właścicielami są zazwyczaj banki. Klienci, tj. inwestorzy, składają zlecenie dokonania transakcji w biurze maklerskim, w którym wcześniej muszą mieć otworzony rachunek inwestycyjny. Inwestorzy mogą składać zlecenia z limitem ceny, po której chcą sprzedać lub kupić, oraz bez limitu ceny (w takiej sytuacji nie są w stanie przewidzieć, po jakim kursie zostanie zawarta transakcja). Biura maklerskie przekazują zlecenia giełdzie warszawskiej, która na podstawie cen zawartych w zleceniach określa kurs, tj. aktualną cenę danych akcji czy obligacji. Po dokonaniu transakcji biuro maklerskie za pośrednictwem banku rozlicza się z klientem oraz z Krajowym Depozytem Papierów Wartościowych. KDPW zmienia w rejestrach dane właściciela papierów wartościowych i potwierdza dokonanie transakcji, a informację o niej przekazuje za pośrednictwem biura maklerskiego do inwestorów. Jest to ostatni etap dokonania transakcji na polskiej giełdzie papierów wartościowych.

Po zakończeniu każdej sesji giełdowej, tj. po rozliczeniu transakcji kupna-sprzedaży papierów wartościowych w ciągu dnia, publikowana jest Ceduła (wykaz, tj. tabela notowań, zawierający oficjalne informacje o kursach i obrotach poszczególnymi papierami wartościowymi; przykładowo są to informacje dotyczące nazwy i kodu papieru wartościowego, kursu dnia, kursu z poprzedniej sesji, zmiany procentowej kursu, wielkości obrotu papieru wartościowego w mln złotych).

Na warszawskiej giełdzie notowany jest jednolity kurs dnia, który ustalany jest na podstawie zleceń tzn. oferty kupna i sprzedaży klientów domów maklerskich.

W Polsce do najważniejszych indeksów (wskaźników służących do odczytywania zmian na rynku, których analiza ułatwia podejmowanie decyzji, w które spółki warto inwestować, a z których zakupem lepiej poczekać) należą:

Zyski na GPW w Warszawie osiąga się przez sprzedaż papierów wartościowych, których notowania wzrosły, lub przez otrzymywanie dywidendy wypłacanej przez spółki, których akcje się posiada.