Rynki różnią się występującą na nich siłą konkurencji. Ze względu na nią wymienia się cztery główne modele rynku, a mianowicie: konkurencję monopolistyczną, konkurencję doskonałą, czysty monopol oraz oligopol. Cechy wyróżniające wymienione modele zostały przedstawione w tabeli poniżej.
| Lp. | Cecha | Konkurencja monopolistyczna | Konkurencja doskonała | Czysty monopol | Oligopol |
| 1 | Liczba producentów | wielu | dużo | jeden | kilka |
| 2 | Rodzaj produktu | zróżnicowany (firmy wytwarzają produkty nieznacznie różniące się od siebie, jednak produkty jednej firmy posiadają pewne cechy odróżniające je od produktów innych firm) | standardowy (dóbr jednego producenta nie można odróżnić od dóbr wszystkich pozostałych producentów, czyli producenci wytwarzają i sprzedają wyroby homogeniczne) | niepowtarzalny, brak bardzo bliskich substytutów (firma jest jedynym producentem lub dostawcą danego produktu lub usługi) | standardowy (np. stal, cynk) lub zróżnicowany (np. samochody) |
| 3 | Kontrola nad ceną | pewna, ale w wąskim zakresie (zależy to od stopnia zróżnicowania produktu oraz od liczby i bliskości konkurentów; każde przedsiębiorstwo do pewnego stopnia może wpływać na wielkość swego udziału w rynku, zmieniając własne ceny w stosunku do cen konkurentów) | żadna, cena produktu jest dana i producent nie ma na nią wpływu (konsumenci doskonale wiedzą, jaki jest poziom cen różnych producentów, stąd jest im obojętne, u którego z nich zakupią dobra; ani sprzedający, ani ich klienci nie sądzą, aby ich działania miały jakiś wpływ na poziom ceny rynkowej) | znaczna (firma może podnieść cenę swojego produktu, sprzedając go mniej, lub ją obniżyć, wówczas sprzeda więcej; monopolista jest cenotwórcą) | ograniczona wzajemną współzależnością (decyzja cenowa jednej firmy może w znaczny sposób wpływać na sprzedaż innych firm), znaczna w przypadku zmowy (firmy razem podnoszą lub obniżają ceny) |
| 4 | Warunki wejścia na rynek | względnie łatwe, jednak wiąże się z pewnymi kosztami | bardzo łatwe (koszty wejścia są nieznaczne) | wejście jest bardzo trudne (dzięki zabezpieczeniom w postaci np. barier ekonomicznych, technologicznych, prawnych | poważne przeszkody |
| 5 | Konkurencja niecenowa | znaczny nacisk na reklamę, nazwę lub znak firmy | brak konkurencji niecenowej | jeśli jest podejmowana to przede wszystkim za pomocą reklamy (public relations) | znaczna, związana przede wszystkim ze zróżnicowaniem produktu, odbywa się za pomocą reklamy oraz jakości (ciągłe dążenie do jej poprawy) |
| 6 | Przykłady | handel detaliczny, produkcja sukienek | rolnictwo | telekomunikacja, wodociągi | produkcja samochodów, stali, miedzi, cynku, papierosów |
Modele rynku Wasze opinie