Banki są instytucjami systemu pieniężno-kredytowego, które uczestniczą w obiegu pieniądza w gospodarce rynkowej. Innymi słowy: banki to instytucje finansowe, bez których pozostałe podmioty rynku finansowego (np. giełdy papierów wartościowych, kantory wymiany walut, domy maklerskie, towarzystwa ubezpieczeniowe oraz klienci tych instytucji) nie mogą się obejść.
W Polsce na dzień 31 grudnia 2012 roku funkcjonowały 642 banki.
We współczesnej gospodarce rynkowej funkcjonuje dwustopniowy system bankowy. Składa się on z banku centralnego i podlegających mu innych banków (wśród nich największą grupę stanowią banki handlowe). Z uwagi na swoje nazwy banki pełnią różne funkcje.
Bank centralny (bank emisyjny) pełni najważniejszą funkcję w systemie bankowym i w regulowaniu gospodarki. Poza tym nadzoruje on działalność wszystkich banków w kraju.
Do ważniejszych banków w Polsce, poza bankiem centralnym, należą:
- banki handlowe (depozytowo-kredytowe lub komercyjne) dokonują obsługi operacyjnej podmiotów gospodarczych i ludności, prowadzą działalność depozytowo-kredytową i tworzą zdecentralizowany pieniądz wkładowy, jako instrument kredytu i środek płatniczy,
- banki inwestycyjne i hipoteczne specjalizują się przede wszystkim w udzielaniu kredytów długoterminowych (czynią to opierając się na wkładach klientów, własnych środkach finansowych oraz kapitale uzyskanym z emisji akcji i obligacji),
- banki o statusie specjalnym zajmują się finansowaniem ważnych przedsięwzięć gospodarczych kraju (np. roboty publiczne, ochrona środowiska, transportu, handlu zagranicznego),
- banki oszczędnościowo-pożyczkowe zajmują się przyjmowaniem i lokowaniem środków finansowych w różne aktywa (należą do nich kasy oszczędnościowe, które gromadzą małe wkłady oszczędnościowe ludności i je lokują).
Poza wymienionymi bankami funkcjonują także instytucje bankowe i parabankowe (są to przykładowo instytucje kredytów ratalnych, domy dyskontowe, domy bankierskie), wykonujące najczęściej jeden lub dwa rodzaje usług finansowych, np. dyskonto weksli lub określone usługi maklerskie.
Ze scharakteryzowanych krótko rodzajów banków wynika, że do ich podstawowych funkcji należy:
- przyjmowanie zwrotnych wkładów pieniężnych (depozytów) w zamian za odsetki,
- świadczenie usług finansowych związanych z obiegiem pieniądza jako środka cyrkulacji i środka płatniczego,
- kreowanie pieniądza (banki wprowadzają do obiegu dodatkowe pieniądze w formie bezgotówkowej; dzieje się to w wyniku operacji kredytowych).
Banki wykonują różne operacje, a mianowicie:
- pasywne (bierne) polegają na przyjmowaniu wkładów, tj. gromadzeniu wolnych środków kapitałowych jednostek gospodarczych i innych osób prawnych oraz wolnych środków pieniężnych ludności (zalicza się do nich także emitowanie przez banki własnych papierów wartościowych i powiększanie wartości niematerialnych, będących w dyspozycji banków); banki pełnią więc funkcję pośredników finansowych między oszczędzającymi a inwestorami,
- aktywne (czynne operacje bankowe) polegają na dokonywaniu przelewów na polecenie właścicieli depozytów z ich rachunków na rzecz innych osób, przedsiębiorstw i instytucji, dokonywaniu wypłat gotówkowych oraz na udzielaniu kredytów; ważną funkcją banków jest zatem obsługa rozliczeń finansowych, przykładowo banki prowadzą rachunki bieżące dla przedsiębiorstw, instytucji i osób fizycznych, przeprowadzają rozliczenia między różnymi podmiotami krajowymi i zagranicznymi, regulują płatności oraz dokonują bezgotówkowych przelewów bankowych.
Banki i ich funkcje Wasze opinie