Bankowość terminalowa, inaczej bankowość samoobsługowa lub self-banking, stanowi najstarszą i najbardziej powszechną formę bankowości elektronicznej. Polega ona na samoobsługowym korzystaniu przez użytkownika z terminala udostępnionego przez bank (zazwyczaj w miejscu publicznym).
Bankomaty to najprostszy rodzaj terminali wykorzystywanych w bankowości terminalowej. Są to samoobsługowe urządzenia wyposażone w czytniki paska magnetycznego lub mikroprocesora, umożliwiające dokonywanie operacji bankowych przy użyciu kart płatniczych.
Pierwszy bankomat na świecie został uruchomiony w 1964 roku przez First Pennsylvania Bank w Stanach Zjednoczonych, natomiast do użytku publicznego pierwszy bankomat wprowadzono w 1969 roku w Wielkiej Brytanii. Jeśli chodzi o Polskę to pierwszy bankomat pojawił się w drugiej połowie lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku w III Oddziale Banku Polska Kasa Opieki w Warszawie (obecnie PKO S.A.), jednak dopiero w drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku bankomaty zaczęły pełnić ważną funkcję w kształtowaniu całego systemu. Od tego czasu ich liczba zaczęła w sposób widoczny wzrastać, przy jednoczesnym wzroście operacji wykonywanych za pośrednictwem bankomatów i obrotów w bankomatach. Przykładowo w trzecim kwartale 2011 roku w Polsce działało prawie 18 tysięcy bankomatów, w których dokonanych zostało prawie 180 mln operacji (np. przelewy, wypłaty) na kwotę ponad 70 mln złotych (kwota ta była dużo wyższa od kwot operacji w oddziałach banków).
Bankomaty można podzielić na dwa rodzaje:
- typ CD (Cash dispenser), tj. bankomaty służące jedynie do wypłaty gotówki,
- typ ATM (automatem telle rmachine) tj. wielofunkcyjne bankomaty, za pomocą których można, poza pobraniem gotówki, sprawdzić np. stan konta, dokonać przelewu.
Według miejsca lokalizacji bankomaty dzieli się na:
- wewnętrzne, które znajdują się wewnątrz pomieszczeń, np. banków,
- przyścienne, których panel operacyjny znajduje się na zewnątrz budynku, natomiast pozostała ich część znajduje się w banku,
- zewnętrzne, które są instalowane poza budynkiem banku, często jako urządzenia wolnostojące.
Według trybu komunikacji z bankiem, bankomaty można podzielić na:
- działające w systemie off-line, które nie są bezpośrednio połączone z bankami, a zatem nie mogą dokonywać autoryzacji transakcji w sposób bezpośredni, tj. nie ma możliwości sprawdzenia karty płatniczej oraz jej właściciela,
- działające w systemie on-line, które są bezpośrednio połączone z bankiem, a więc wypłata gotówki powoduje natychmiastowe przekazanie informacji do banku, obsługującego konto klienta (w kilka sekund dokonywana jest autoryzacja transakcji).
Podstawową operacją przeprowadzaną przy użyciu bankomatu jest wypłata gotówki oraz sprawdzanie stanu konta. Jednak coraz częściej klienci wykorzystują bankomat do bardziej zaawansowanych transakcji, np. ulokowanie depozytu, obsługa czeku, wydanie dyspozycji historii rachunku.
Dużą wadą bankomatu jest niski poziom prywatności klienta wykonującego operacje, szczególnie w popularnych miejscach korzystania z tego typu usług jak,np. centra handlowe. Problemem w dokonywaniu wypłat w takich miejscach jest nie tylko długość kolejki, ale i niecierpliwość stojących w niej osób, co powoduje brak swobody w obsłudze bankomatu.
Terminalem różniącym się od bankomatów i dającym większe możliwości w bankowości terminalowej jest samoobsługowy kiosk multimedialny. Jest on urządzeniem elektronicznym, które wyglądem przypomina bankomat, i służy do realizacji operacji bankowych (często z pominięciem wypłaty pieniędzy). Czynnikiem pozwalającym zakwalifikować kioski multimedialne do bankowości terminalowej jest fakt, że są one oferowane tylko w ściśle określonych lokalizacjach. Kioski multimedialne stosuje się najczęściej w miejscach publicznych, jak np. lotniska, supermarkety, jednak zdarza się, że są one instalowane w niewielkich pomieszczeniach przy tradycyjnych oddziałach bankowych. W Polsce kioski multimedialne wprowadził mBank.
Kiosk multimedialny wyposażony jest w urządzenie do zdalnego realizowania operacji finansowych, które umożliwiają dokonywanie transakcji. Pozwala on na korzystanie ze wszystkich usług bankowości elektronicznej poprzez wykorzystanie funkcji kilku kanałów dystrybucji, np. oferuje interfejs bankowości internetowej (np. dostęp do rachunku bankowego i jego obsługa za pośrednictwem telefonu komórkowego, tabletu) i jednocześnie bezpośredni darmowy telefon do serwisu call center (infolinii) banku, a także dokonywanie wpłaty i wypłaty gotówki. Samoobsługowy kiosk multimedialny łączy więc w sobie trzy kanały dystrybucji, tj.: internetowy, telefoniczny i bankomatowy.
Samoobsługowe kioski multimedialne dzielą się na:
- internetowe (to płatne maszyny oferujące dostęp do Internetu, przynoszące jednocześnie przychody z reklam),
- informacyjne (udostępniają informacje i wiadomości publikowane z polecenia właściciela i wykorzystywane są najczęściej podczas np. targów w celu realizacji badań, zbierania danych do baz, gromadzenia opinii),
- transakcyjne (stanowią wsparcie dla materializacji usług, tj. dostarczania klientowi banku materialnych dowodów świadczenia usług, poprzez oferowanieim korzyści, np. kuponów rabatowych, certyfikatów, obsługę programów lojalnościowych),
- architektoniczne (ich głównym walorem jest specjalnie opracowany wygląd, który ma przyciągnąć wzrok odbiorcy; zawartość reprezentacyjna kiosku schodzi na drugi plan).
Najbardziej zaawansowane kioski działają na zasadzie wideo bankowości, tj. interaktywnego kontaktu klienta z pracownikami banku, np. wideokonferencja.
Prostą formą bankowości terminalowej są elektroniczne punkty sprzedaży, tzw. POS (Point Of Sale), które umożliwiają dokonywanie transakcji, głównie zakupu, w punktach handlowych posiadających elektroniczne czytniki kart płatniczych. Funkcjonalność elektronicznych punktów sprzedaży ogranicza się jednak tylko do autoryzacji płatności (weryfikacji karty płatniczej i jej właściciela) oraz do sprawdzenia dostępności środków na rachunku klienta, a to powoduje, że nie stanowią one samodzielnego kanału bankowości elektronicznej.
POS dokonują autoryzacji tylko tych transakcji, w których limit nie został przekroczony, tj. kwota transakcji nie przewyższa limitu wypłaty danej karty. Wszystkie dane sprawdzane są w bazie danych zawierającej odpowiednie informacje o kartach wydanych przez bank. Jeśli wszystkie są zgodne (kwota transakcji jest także zaakceptowana) to zostaje wysłana odpowiedź pozytywna autoryzująca transakcję.
Funkcjonowanie terminali POS w dużej mierze opiera się na standardowych łączach telekomunikacyjnych i terminalach stacjonarnych. Jeżeli nie ma możliwości zainstalowania łącza stacjonarnego, wykorzystuje się wtedy terminale przenośne, funkcjonujące na łączach GSM. Obok terminali stacjonarnych i przenośnych można wyróżnić także terminale wirtualne, które są wykorzystywane do zakupów w sieci.
Bankowość terminalowa Wasze opinie