Gospodarka rynkowa to gospodarka, w której zasadniczym regulatorem procesów gospodarczych jest samoczynnie działający rynek czy mechanizm rynkowy. Upraszczając: W gospodarce rynkowej jednostka kieruje się własnym interesem i nie jest poddawana żadnym ograniczeniom ze strony państwa. Początki gospodarki rynkowej związane są z rozwojem społecznego podziału pracy, specjalizacją producentów oraz wzrostem roli własności prywatnej.
Przykładowo gospodarka rynkowa to system funkcjonujący w takich wysoko rozwiniętych krajach, nazywanych krajami rozwiniętego kapitalizmu, jak Stany Zjednoczone, Kanada, Australia, Wielka Brytania, Republika Federalna Niemiec, Francja, Szwajcaria czy Japonia.
Pierwszą z dwóch zasadniczych cech gospodarki rynkowej jest dominacja prywatnej własności czynników produkcji. Innymi słowy: w gospodarce rynkowej czynniki produkcji są w zdecydowanej większości przedmiotem własności prywatnej. Współcześnie głównym typem prywatnej własności czynników produkcji w krajach wysoko rozwiniętych jest własność kapitalistyczna, która występuje w wielu różnych formach, gdzie największe znaczenie ma akcyjna forma własności. Zatem dominacja własności prywatnej oznacza dziś najczęściej dominację kapitalistycznej własności akcyjnej. Dominacja ta polega na tym, że:
- przeważająca część produkcji wytwarzana jest w krajach rozwiniętego kapitalizmu przez wielkie przedsiębiorstwa akcyjne,
- do tych właśnie przedsiębiorstw należy zdecydowana większość osiąganych zysków.
Drugą zasadniczą cechą gospodarki rynkowej jest rynkowa alokacja zasobów gospodarczych. Rynek, w ogólnym sensie, jest samoczynnie działającym mechanizmem wpływającym na zachowania, w tym decyzje, podmiotów gospodarczych i te zachowania przesądzają o alokacji, czyli rozmieszczeniu i wykorzystaniu zasobów gospodarczych. Podstawowym elementem tego mechanizmu są wzajemne interakcje między cenami i dochodami a popytem i podażą różnych dóbr, wpływające na transakcje kupna i sprzedaży zawierane przez uczestników rynku. O tym, czy istnieje w pełni rozwinięty rynkowy mechanizm regulowania gospodarki można mówić dopiero wówczas, gdy spełnione są pewne, powiązane ze sobą dość ściśle, warunki, tj.:
- dominacja własności prywatnej i swoboda w zakresie transferu prywatnych praw własności (im mniejszy zakres własności publicznej i im większa swoboda transferu praw własności, tym mniejsze są ograniczenia dla rynku),
- swoboda prowadzenia działalności gospodarczej (im mniejsze administracyjne ograniczenia, reglamentacje i regulacje np. w produkcji, usługach czy obrocie produktami i czynnikami produkcji, tym większe szanse na wykształcenie się rozwiniętego rynku produktów i usług),
- istnienie sprawnie działających instytucji, które obsługują rynek (bez komisji papierów wartościowych, giełd, banków, instytucji powierniczych, firm doradztwa prawnego i inwestycyjnego, instytucji ubezpieczeniowych oraz firm maklerskich trudno sobie wyobrazić rozwój np. rynku papierów wartościowych czy rynku dóbr inwestycyjnych),
- integralność rynku, tj. wzajemne uzależnienie się od siebie poszczególnych segmentów rynku, np. rynku produktów i rynku usług, rynku pieniężnego i rynku walutowego (niedostateczny rozwój jednych rynków wpływa bowiem negatywnie na funkcjonowanie i rozwój innych rynków).
Gospodarka rynkowa Wasze opinie