Popyt oznacza ilość towaru, jaką nabywcy są w stanie kupić w określonym czasie za ustaloną cenę, natomiast podaż oznacza ilość towaru, którą dostawcy mogą dostarczyć na rynek w określonym czasie i po określonej cenie. Wysokość ceny na rynku zostaje ustalona samoczynnie w chwili wymiany informacji między producentami i konsumentami.
Równowaga między popytem i podażą to sytuacja, w której określona cena ustala się samoistnie, ponieważ wielkość popytu na określony produkt zrównuje się z wielkością jego podaży. Jest to tzw. równowaga rynkowa i najprościej można ją przestawić za pomocą wykresu (cena/popytu lub podaży), na który nanosi się krzywą popytu i krzywą podaży.
W wyniku porównania popytu i podaży na jednym wykresie powstaje obraz rynku, na którym „spotkają się” sprzedający i nabywcy.Krzywe popytu i podaży przecinają się w jednym punkcie nazywanym punktem równowagi rynkowej. W naszym przykładzie jest to cena 4 zł za tabliczkę czekolady. Oznacza to, że właśnie w tej cenie zostało zawartych najwięcej transakcji, czyli sprzedano na przykład 40 czekolad. Cena taka nazywana jest ceną równowagi rynkowej. Przy niej wielkość popytu i podaży są równe. W sytuacji zaproponowania innej ceny czekolady różnica między ofertą kupowanych i sprzedawanych czekolad jest większa. Na przykład za 3 zł znajdzie nabywców 60 czekolad, ale producenci będą oferowali po tej cenie tylko 30 sztuk. Zawartych by zostało zatem tylko 30 transakcji. Sytuacja taka to przewaga popytu nad podażą, czyli występuje niedobór towaru na rynku (producenci oferują na rynku mniej niż nabywcy chcą w tym samym czasie kupić). Natomiast jeśli czekolada będzie kosztowała 7,50 zł, to producenci przygotują ofertę aż 60 sztuk, jednak kupujący będą chcieli zakupić w tej cenie tylko 10 czekolad. Zawartych więc zostanie tylko 10 transakcji i tym samym wystąpi nadwyżka podaży nad popytem (więcej producenci wyprodukowali niż nabywcy są w stanie kupić.
Równowaga rynkowa w praktyce oznacza stan, w którym nie pojawiają się nadwyżki i niedobory, zarówno po stronie popytu, jak i po stronie podaży. Wszystkie zaplanowane transakcje kupna i sprzedaży mogą być zrealizowane. Dzięki temu satysfakcja pojawia się zarówno po stronie konsumenta, jak i producenta. Stan równowagi rynkowej stanowi idealne dopasowanie potrzeb konsumentów do możliwości producentów. Stąd wciąż trwają procesy, które dążą do zrównania popytu z podażą.
Podobne zasady kształtowania równowagi rynkowej występują również na innych rynkach. Prostym przykładem ukazującym równowagę między popytem a podażą jest sytuacja na rynku pracy, na którym rolę ceny pełni płaca. Dochodzi do niej, kiedy popyt i podaż na pracę wzajemnie na siebie oddziałują, a więc wówczas, gdy liczba wolnych miejsc pracy równa się liczbie osób poszukujących pracy. W wyniku jego wystąpienia pracodawcy nie mają większych problemów z zaspokojeniem popytu na pracę, a pracownicy poszukujący pracy w krótkim czasie znajdują zatrudnienie.
We współczesnej gospodarce stan równowagi między popytem a podażą jest bardzo trudny do osiągnięcia, występuje on bardzo rzadko. Kiedy już do niego dochodzi następują na rynku zmiany innych czynników niż cena, które powodują kolejne wahania wielkości popytu i podaży. Wówczas rynek ustala cenę równowagi na nowym poziomie.
Równowaga między popytem a podażą Wasze opinie