Biomasa jest substancją organiczną wytworzoną z roślin lub zwierząt, zawierającą węgiel. Zalicza się do niej drewno, odpady z przemysłu drzewnego, meblarskiego i leśnictwa, opady przemysłu spożywczego, rośliny, odpady roślinne, odchody zwierzęce a także w dużej mierze śmieci. Biomasa powstaje w wyniku reakcji fotosyntezy przez co zawiera zmagazynowaną energię słoneczną, którą można wykorzystać dla celów człowieka. Energia promieniowania słonecznego jaka dociera do powierzchni roślin zostaje przekształcona zaledwie w 1-2% na energię związków chemicznych. Węglowodany oraz skrobia zawarte w biomasie są pokarmem dla ludzi i zwierzą, natomiast reszta biomasy nie zawierająca właściwości odżywczych jest bardzo dobrym surowcem energetycznym. W wyniku przetwarzania energii chemicznej zawartej w biomasie uzyskuje się ciepło, które następnie może być zamienione na inne rodzaje energii. Podczas przetwarzania energii w ciepło powstaje produkt uboczny – dwutlenek węgla, który nie jest szkodliwy dla środowiska (nie powoduje efektu cieplarnianego), lecz krąży w przyrodzie w obiegu zamkniętym.
Energia zawarta w biomasie do celów energetycznych zużywana jest jako paliwo, do produkcji paliw motorowych (etanol, metanol, olej napędowy), do wytwarzania biogazu a następnie energii elektrycznej. Do głównych nośników energii biomasy należy drewno w różnej postaci oraz słoma z różnych roślin. Obecnie większa część biomasy używana jest jako opał w przemyśle, mniejsza używana jest w gospodarstwach domowych do ogrzewania i gotowania. Jest ona powszechnie wykorzystywana jako opał dodatkowy w gospodarstwach domowych w piecach centralnego ogrzewania czy kominkach. Stosowane są również specjalnie skonstruowane kotły do opalania biomasą. Często biomasa jest dodatkowym paliwem w elektrowniach, w których stosuje się tradycyjne paliwa. Stosowanie tego surowca energetycznego w elektrowniach wpływa na zmniejszenie emisji dwutlenku węgla. Część biomasy, zwłaszcza rolnicza ulega procesowi gnilnemu za pomocą specjalnych bakterii beztlenowych (anaeroby). W rezultacie tworzy się biogaz, w większości metan, który używany jest jako paliwo.
Biomasa jest najmniej kapitałochłonnym źródłem energii odnawialnej i stanowi trzecie, co do wielkości, naturalne źródło energii na świecie. Jest wiele argumentów za energetycznym wykorzystywaniem biomasy, np.:
- stałe i pewne dostawy krajowego nośnika energii a co z tym się wiąże zapewnienie dodatkowego dochodu dla rolników,
- aktywizacja i rozwój obszarów wiejskich,
- zmniejszenie globalnej emisji dwutlenku węgla i siarki,
- decentralizacja produkcji energii i tym samym wyższe bezpieczeństwo energetyczne.
Do wad można natomiast zaliczyć:
- ryzyko zmniejszenia bioróżnorodności w przypadku wprowadzenia roślin o przydatności energetycznej,
- wydzielanie się tlenków azotu podczas spalania biopaliw,
- wydzielanie się dioksyn i furanów o toksycznych i rakotwórczych właściwościach podczas spalania zanieczyszczonej biomasy,
- popiół z niektórych biopaliw w temperaturze spalania topi się zasklepiając ruszt.
W Polsce bardzo modne w sektorze średnich firm, stało się budowanie pieców na biomasę jednak tendencja ta jest dość szybko zahamowywana. Powodem jest niska jakość biomasy, ponieważ ta jeśli jest źle składowana (powinna być w zadaszonej hali) to powoduje zapychanie się kotła (nie wspominając o toksyczności środków w niedosuszonej biomasie) i w konsekwencji częste przestoje. Na dzień dzisiejszy jest to dość tani środek ogrzewania pod warunkiem, że posiada się sprawdzonych dostawców, którzy dostarczają pewny i suchy towar oraz posiada się miejsce na jego przechowywanie.
Wykorzystanie energii biomasy Wasze opinie