Pozyskiwanie biogazu rolniczego polega na fermentacji kontrolowanej masy organicznej pochodzącej z gospodarstw rolnych, która prowadzi do wytworzenia kompostu oraz biogazu. Do produkcji biogazu rolniczego można wykorzystywać:
- odpady z produkcji zwierzęcej (gnojowica, obornik, suche odchody),
- rośliny energetyczne z celowych upraw rolniczych (żyto, kukurydza, pszenica, rzepak, lucerna, trawa sudańska, burak cukrowy, burak pastewny, ziemniak),
- odpady z produkcji roślinnej (odpady zbożowe, odpady pasz),
- odpady z produkcji spożywczej (odpady warzyw, wytłoki owoców, wywar pogorzelniany, wysłodziny browarniane, odpady tłuszczy i serów, opady z produkcji elastyny i skrobi),
- odpady poubojowe kategorii K2 i K3 (odpady klasy K2 to np. obornik i treść przewodu pokarmowego, zwierzęta ubite w celu likwidacji epidemii choroby, produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego; odpady klasy K3 to np. części zwierząt po uboju nienadające się do spożycia przez ludzi, skóry, kopyta, rogi, wycofane środki spożywcze pochodzenia zwierzęcego).
Możliwe jest również wykorzystanie odpadów organicznych pochodzących z produkcji biopaliw oraz innych czystych chemicznie odpadów organicznych. Głównym substratem do produkcji biogazu rolniczego jest gnojowica (mieszanka kału i moczu zwierząt z wodą i resztkami paszy).
Wytwarzanie biogazu odbywa się w biogazowniach rolniczych, które przyczyniają się do ochrony środowiska, pozyskując przy tym energię i nawóz ekologiczny. Każda biogazownia rolnicza jest odmienną, indywidualną instalacją dostosowaną do różnego składu materiału wsadowego, technologii, warunków prowadzenia procesu, itp. Wybór wyposażania procesowo-technicznego zależy w pierwszej kolejności od dostępnych substratów, których ilość określa rozmiar wszystkich objętości zbiorników i agregatów. Natomiast ich jakość (np. zawartość suchej masy, struktura) określa zaplanowanie techniki procesowej. Niemniej jednak w każdej typowej instalacji biogazowej można wyróżnić etapy charakterystyczne jak: przygotowanie substratów, proces fermentacji metanowej, energetyczne wykorzystanie biogazu, zagospodarowanie substancji pofermentacyjnej.
Wykorzystywane w biogazowni substraty mogą być magazynowane w specjalnych zbiornikach lub silosach, bądź też mogą być regularnie dowożone z miejsca, w którym są wytwarzane. Następnie substraty dostarczane są do zbiornika mieszania (substraty ciekłe transportowane są szczelnymi rurociągami, a te o niskim uwodnieniu taśmociągiem). W przypadku zastosowania w instalacji odpadów poubojowych wymaga się ich uprzedniej higienizacji.
Kolejny etap (fermentacja metanowa) zachodzi w zbiorniku fermentacyjnym (fermentator), zbudowanym z żelbetu, stali lub rzadziej z tworzywa sztucznego, dobrze docieplony i z możliwością dogrzewania. Znajduje się w nim system mieszadeł, gdyż substancja organiczna musi być równomiernie mieszana. Wytwarzany metan może być gromadzony bezpośrednio nad fermentowaną masa (pod dachem fermentatora) lub też w oddzielnym zbiorniku na gaz. Aby móc wykorzystać biogaz do celów energetycznych musi zostać wstępnie oczyszczony (głównie z siarkowodoru), a także stosuje się w niektórych przypadkach dodatkowe oczyszczanie. Tak otrzymany biogaz może być:
- wykorzystywany do wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej,
- wykorzystywany jako paliwo do silników mechanicznych (po dodatkowym oczyszczeniu),
- wtłaczany do sieci gazowniczej (po dodatkowym oczyszczeniu).
Produktem ubocznym procesu fermentacji jest tzw. substancja pofermentacyjna, której część może być użyta do ponownego rozcieńczenia biomasy, a reszta jako nawóz naturalny. Nawóz z przefermentowanej gnojowicy charakteryzuje się wysoką zawartością zmineralizowanego azotu, fosforu i potasu oraz niską agresywnością. Jednak aby przefermentowana biomasa mogła być wykorzystana do rozprowadzenia na powierzchni ziemi w celu nawożenia lub ulepszenia gleby musi spełniać wymogi zgodne z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 14 listopada 2007 r. w sprawie procesu odzysku R10.
Budowa biogazowni wiąże się z następującymi zaletami:
- produkcja biogazu ze źródeł odnawialnych,
- ochrona środowiska dzięki redukcji emisji metanu do atmosfery,
- uporządkowanie gospodarki gnojowicą i obornikiem w gospodarstwach rolnych,
- bezpieczny sposób pozbywania się odpadów roślinnych i zwierzęcych,
- aktywizacja i rozwój obszarów wiejskich,
- wykorzystanie do uprawy roślin energetycznych gleb ornych o słabej jakości,
- możliwość wykorzystania wielu surowców,
- decentralizacja produkcji energii i tym samym wyższe bezpieczeństwo energetyczne.
Natomiast wady budowy biogazowni to:
- wysokie koszty inwestycyjne,
- konieczność ciągłego dostępu do substratów organicznych,
- stały nadzór i kontrola w celu zachowania prawidłowego przebiegu procesu fermentacji,
- bariery prawne oraz skomplikowane procedury,
- zły stan infrastruktury energetycznej często uniemożliwiający przyłączenie instalacji do sieci,
- słabe rozwiniecie sieci gazowej na terenach wiejskich,
- możliwość wystąpienia uciążliwości zapachowych podczas dostarczanie substratów,
- ryzyko zmniejszenia bioróżnorodności (uprawy monokulturowe).
Według Agencji Rynku Rolnego na początku stycznia 2013 r. w Polsce zarejestrowane były 32 biogazownie rolnicze, których łączna moc wyniosła 36,537 MW.
Wykorzystanie biogazu rolniczego Wasze opinie