Kopaliny to surowce o znaczeniu gospodarczym wydobywany z ziemi. Mogą być główne, towarzyszące lub współtowarzyszące.
Kopaliny główne to skały lub minerały, która są wydobywane samodzielnie w górniczej eksploatacji.
Surowce energetyczne
Azotowy gaz ziemny
W Polsce są 2 udokumentowane złoża gazu ziemnego występujące w Sulęcinie położonym w województwie lubuskim i w Cychrach w województwie zachodniopomorskim. Ich zasoby wynoszą prawie 900 mln m3, z czego wydobywanych jest nieco ponad 10 mln m3, tylko ze złoża w Cychrach. Zawierają do 90 % azotu.Azotowy gaz ziemny jest wykorzystywany do produkcji ciekłego azotu jak również do korekty składu chemicznego gazu ziemnego, który jest przesyłany w gazociągach. Udokumentowanych złóż gazu ziemnego w Polsce jest prawie 300, z czego 5 znajduje się w polskiej strefie ekonomicznej Bałtyku, 35 w Karpatach, 153 na Niżu i 105 w rejonie przedgórzy. Na Niżu Polskim złoża występują głównie w okolicach Wielkopolski w utworach permu. Na Pomorzu Zachodnim również w utworach karbonu. Obejmuje złoża typu blokowego i masywowego i można go eksploatować w warunkach wodnych lub gazowo – naporowych. Na przedgórzu Karpat mamy do czynienia z gazem wysokometanowym, niskoazotowym. Złoża są strukturalno – litologiczne wielowarstwowe. W Karpatach w wielu miejscach występuje razem z ropą naftową, podobnie jak w polskiej strefie ekonomicznej Bałtyku. Zasoby wynosiły 142 mld ton m3 z czego wydobywano niecałe 5 mln m3.
Ropa naftowa
Udokumentowanych złóż ropy naftowej jest 89, w tym 29 w Karpatach, 12 w zapadlisku przedkarpackim, 43 na Niżu Polskim, 2 w polskiej strefie ekonomicznej Bałtyku. Największe znaczenie gospodarcze ma ropa występująca na Niżu Polskim, gdzie występują w utworach permu, karbonu i kambru. Największym złożem jest BMB - Barnówkowo – Mostno – Buszewo leżące niedaleko Gorzowa Wielkopolskiego. Innym również ważnym złożem jest Lubiatów, Grotów, Cychry. Występują tu ropy średnioparafinowe o zawartości parafiny maksymalnie do 7%. Wydobycie ropy naftowej wynosi prawie 24 tysiące ton.
Węgiel brunatny
Geologiczne zasoby węgla brunatnego w Polsce wynoszą ponad 23 mln ton, z czego zdecydowana większość to węgle energetyczne. Zasoby są eksploatowane w 5 kopalniach w Bełchatowie, w Adamowie, w Turowie, w Koninie, w Sieniawie. Stanowią one około nieco ponad 5% wszystkich udokumentowanych zasobów. Zasoby umiejscowione w tzw. rowie poznańskim są przedmiotem konfliktu ze względu na ochronę środowiska. Aby złoże węgla brunatnego mogło zostać udokumentowane nie może znajdować się niżej niż 350 metrów pod powierzchnią ziemi. Zasoby przemysłowe wynoszą ponad 1 mln ton. Krajowe wydobycie węgla brunatnego wynosi 61 tysięcy rocznie, z czego ponad połowa pochodzi z Bełchatowa – pola Szczerców, 20% ze złoża Bełchatów – pole Bełchatów. Ilość wydobywanego tam węgla w zupełności wystarcza na stabilne działanie elektrowni.
Ze złoża Turów jest wydobywane 10%, natomiast ze złóż konińskich, czyli Pątnów, Tomisławice, Drzewce, prawie 3%, a ze złoża w Adamowie nieco ponad 1%.
Węgiel kamienny
Węgiel kamienny jest udokumentowany w trzech zagłębiach: Górnośląskim Zagłębiu Węglowym (GZW), Lubelskim Zagłębiu Węglowym (LWZ), Dolnośląskie Zagłębie Węglowe (DZW). Obecnie eksploatacja jest prowadzone tylko w pierwszych dwóch z nich. Geologiczne zasoby wynoszą ponad 61 mln, z czego 70% t węgle energetyczne, 20% to węgle koksujące. Ponad 80% wydobycia pochodzi z GZW, gdzie wszystkie złoża są nadal pracujące. W LZW jedynie złoże Bogdanka jest eksploatowane. Zagłębie Dolnośląskie zostało zamknięte z powodu trudnych warunków geologiczno – górnicze, co generowało wysokie koszty wydobycia.
Surowce metaliczne
Rudy cynku i ołowiu
Rudy cynku i ołowiu mają znaczenie przemysłowe. Występują w rejonie śląsko-krakowskim, a konkretnie chrzanowskim, olkuskim, bytomskim, zawierciańskim. Obecnie wydobywanie jest prowadzone jedynie w rejonie olkuskim w złożach Klucze, Olkusz i Pomorzany. Zasoby geologiczne rud cynku i ołowiu wynoszą prawie 84 mln ton, a w tym 4 mln cynku i 1,5 mln ołowiu. Jej wydobycie natomiast wynosi około 1,6 tysiąca ton, a w tym 43 tysiące cynku i 13 tysięcy ton ołowiu.
Rudy miedzi i srebra
Rudy miedzi i srebra występują na Dolnym Śląsku w monoklinie przedsudeckiej, a ich zasoby wynoszą 10 mln ton, na głębokości prawie 2000 metrów pod powierzchnią. Z tego 30 tysięcy to zasoby miedzi, natomiast 86 tysięcy to zasoby miedzi. Wydobycie rud miedzy i srebra wynosi ponad 30 tysięcy ton (452 tysięcy miedzi i tysiąc srebra).
Surowce chemiczne
Baryt i fluoryt występują w złożach położonych na Dolnym Śląsku oraz w rejonie Gór Świętokrzyskich. Zasoby wynoszą około 5,6 mln ton, natomiast fluorytu 0,5 mln ton.
W kopalni Boguszów koło Wałbrzycha bryt i fluoryt pojawia się na głębokości 400 metrów, a średnia jego zawartość wynosi około 80% (jego zawartość wzrasta wraz z głębokością).
Siarka w Polsce udokumentowano cztery złoża zasiarczonej ropy naftowej i gazu ziemnego, z których produktem odzyskania jest siarka. Są to złoża Barnówkowo – Mostno – Buszewo (BMB), Cychry, Zielin, Górzyca. Jest to najbardziej powszechny sposób pozyskiwania siarki. Jej zasoby wynoszą 415 tysięcy ton, roczne krajowe wydobycie natomiast 23 tysiące ton.
Siarka rodzima powstaje w wyniku redukcji głównie gipsu i anhydrytu. Występuje na Zapadlisku Przedkarpackim. Obecna eksploatacja prowadzona jest jedynie na złożu Osiek, gdzie jej zasoby wynoszą ponad 500 mln ton. Eksploatacja wynosi 617 tysięcy ton.
Sól kamienna
Złoża soli kamiennej występują w dwóch miejscach w Polsce. Jedno z nich znajduje się w Zapadlisku Przedkarpackim ciągnącym się od Śląska po wschodnią granicę kraju przez Wieliczkę i Bochnię. Są to najwcześniej odkryte złoża soli kamiennej, jednak ich eksploatację zakończono w 1996 roku. Ich geologiczne zasoby wynoszą 4,3 mld ton, jednak szereg czynników zdecydowało o zaniechaniu eksploatacji soli kamiennej w tym miejscu. Brano pod uwagę przede wszystkim skomplikowaną budowę geologiczną, a dokładnie fałdowa i fałdowo – pokładową, zmienną jakość kopaliny, jak również zagrożenie wodne i gazowe.
Drugim obszarem, na którym występuje sól kamienna jest cechsztyńska formacja solonośna, rozciągająca się głównie na Niżu Polskim. Ich zasoby geologiczne wynoszą prawie 60 mld ton, co jednocześnie stanowi 66% krajowych zasobów.
Krajowe wydobycie wynosi ponad 4 125 tysięcy ton.
Kopaliny zasoby i wydobycie w Polsce Wasze opinie