Vatnajökull

Vatnajökull to miejsce niezwykłe i unikatowe w skali światowej. Nazwa odnosi się zarówno do największego Parku Narodowego Islandii jak również do lodowca znajdującego się w jego centrum. Narodowy Park Vatnajökull utworzony został w 2008 roku i zajmuje 14% powierzchni Islandii, co stanowi około 13 920km2. Lodowiec Vatnajökull jest z kolei największym lodowcem w Europie i zajmuje powierzchnię 8 100km2. Grubość czapy lodowej to szacunkowo 400 – 600m, maksymalnie dochodzi do 950m. Sam wierzchołek lodowca wznosi się na wysokość 2110m n.p.m., a jego podstawa dochodzi do 300m.p.p.m. Vatnajökull stanowi ogromny magazyn wody, który stopniowo topi się i odpływa do morza. Lodowiec jest tak wielki, że największa rzeka Islandii, Ölfusá, potrzebowałaby około 200 lat by wyprowadzić taką ilość wody (szacuje się że Vatnajökull mieści ok 3 300km2 lodu).

Autor zdjęcia: JasonParis [CC-BY-2.0 (http://creativecommons.org/licenses/by/2.0)]
 

Krajobraz otaczający lodowiec jest bardzo zróżnicowany. W północnej części przeważają płaskowyże podzielone lodowcowymi górskimi rzekami, które w lecie uzyskują potężne przepływy. Nad regionem wyróżnia się tzw. Królowa Gór – Herðubreið, będąca wygasłym wulkanem. Podziwiać możemy również rozległe tereny podmokłe, które oddzielają obszary w pobliżu lodowca od terenów wysuniętych na wschód wokół Snæfell – obszary te są niezwykle ważne dla reniferów i gęsi krótkodziobych. Południowa część Vatnajökull charakteryzuje się wieloma wysokimi, majestatycznymi grzbietami górskimi, które poprzecinane jęzorami lodowca obniżają się do terenów nizinnych. Południowa cześć lodowca otacza wulkan Öræfajökull oraz największy szczyt Islandii, Hvannadalshnjúkur (2110m n.p.m.). Chronione przez wysoki lód, roślinne oazy Skaftafell wyróżniają się na tle czarnych piasków rzeki Skeiðará. Czarne piaski to popiół wyrzucany podczas częstych erupcji wulkanu Grímsvötna i niesiony do wybrzeży przez glacjalne powodzie.
 

Linia równowagi bilansowej (ang. ELA – Equilibrium Line Altitude) Vatnajökull, linia oddzielająca obszar akumulacji lodowca od jego obszaru ablacji, znajduje się na wysokości około 1100m n.p.m. w części południowej, 1200m wzdłuż części zachodniej oraz 1300m w części północnej. Około 60% lodowca znajduje się powyżej linii ELA.
 

Lodowiec Vatnajökull zawdzięcza swoją nazwę subglacjalnym jeziorom położonym w aktywnym wulkanicznie centrum. Pod pokrywą lodu znajdują się liczne góry (zwykle o wysokości 600 – 800m), szerokie i wąskie doliny, płaskowyże oraz spektakularne subglacjalne kaniony. Pod lodowcem znajdują się nawet aktywne wulkany (takie jak Bárðarbunga – największy i Grímsvötn – najbardziej aktywny) – łącznie jest ich siedem. Lodowiec częściowo zakrywa szczelinowy system wulkaniczny Płyty Środkowo-atlantyckiej. Glacjalny wulkan Kverkfjöll jest potężnym obszarem wysokiej temperatury składającym się z gorących źródeł, dziur błotnych i parowych, gejzerów i ciepłych jezior. Pod lodowcem znajduje się również system pięknych jaskiń lodowych o długości kilku kilometrów, a jednym z najbardziej imponujących widoków jest Jökulsárlón – glacjalna laguna, lodowcowe jezioro o krystalicznej wodzie i małych górach lodowych.


Jökulsárlón Autor zdjęcia: JasonParis [CC-BY-2.0 (http://creativecommons.org/licenses/by/2.0)]