Lodowce

Lodowce to olbrzymie całoroczne masy lodu, które pierwotnie powstały na lądzie a ich powierzchnia jest zazwyczaj nie mniejsza niż 100 metrów kwadratowych.
 

Obecnie lodowce spotykane są na wszystkich kontynentach świata oprócz Australii, a największą pojedynczą masą lodu jest Antarktyka (tzw. lądolód), która rozciąga się na powierzchni ponad 14-stu milionów kilometrów kwadratowych i stanowi rezerwuar 60% słodkiej wody na naszej planecie.

Rozróżnia się wiele typów lodowców w zależności od ich wielkości (górskie, kontynentalne), termiki (zimne, cieple, mieszane) oraz występowania (karowy, dolinny, fieldowy, dendrytyczny, gruzowy, szelfowy, wiszący, zboczowy, etc.). W obrębie lodowców występują rzeki oraz strumienie lodowcowe oraz naturalne przeręble – tzw. połynie.

Autor zdjęcia: Frank Kovalchek [CC-BY-2.0 (http://creativecommons.org/licenses/by/2.0)]

Lodowce, w uproszczeniu, powstają z ubitych warstw śniegu – w sprzyjających niskich temperaturach i dużej wilgotności powietrza, gromadzący się śnieg nie ulega topnieniu a nadległe nowe warstwy śniegu zwiększają siłę nacisku (ciśnienie), dzięki czemu śnieg znajdujący się w dolnych warstwach (głębiej) zostaje sprasowany i staje się wpierw firnem a następnie białym lodem firnowym. Nieustanny proces topnienia i zamarzania prowadzi do usunięcia pęcherzyków powietrza tworząc lód lodowcowy, który następnie dzięki krystalizacji i ogromnemu ciśnieniu skumulowanych warstw (śniegu, lodu i lodu firnowego) uzyskuje bardzo dużą gęstość i ziarnistość (rzędu kilku centymetrów) tworząc charakterystyczny niebieski lód lodowcowy. Niebywale piękna niebieska barwa świadczy zatem o wieku lodu, gdyż jest to najstarszy lód na Ziemi, a sam kolor wynika z rezonansowego pochłaniania światła koloru czerwonego przez jony OH. Powstawanie niebieskiego lodu lodowcowego zajmuje co najmniej 150 lat.

Dlaczego lodowce są tak dla nas ważne choć dla większości zwykłych ludzi stanowią jedynie abstrakcyjne pojecie? Przede wszystkim lodowce to niezwykle cenne źródło informacji nie tylko o historii Ziemi, ale są również odzwierciedleniem bieżących procesów zachodzących w świecie. To lodowce były, są nadal i pozostaną jednym z głównych czynników kształtujących naszą planetę. To dzięki lodowcom mamy jeziora, rzeki, doliny i góry różnego rodzaju.

Autor zdjęcia: Paxson Woelber [CC-BY-2.0 (http://creativecommons.org/licenses/by/2.0)]

Powolne zmiany klimatyczne powodują kurczenie się lodowców – w ostatnich latach topnienie postępuje coraz szybciej. Każe oderwanie się góry lodowej od czoła lodowca (tzw. cielenie lodowca) powoduje zmiany w temperaturze i wysokości wody. Szacuje się, że gdyby największe czapy lodowe stopiły się, podniosłoby to znacznie poziom mórz na świecie - czapa lodowa na Grenlandii podniosłaby poziom morza o 6 m, natomiast lądolód na Antarktyce - o 60m.