Określenie problem najczęściej sugeruje coś, co może być przeszkodą, trudnością pojawiającą się w konkretny aspekcie. Podobnie jest w przypadku pojawienia się tego pojęcia w zakresie metodologii badań. Wówczas problem badawczy odnosi się konkretnego zagadnienia, które powinno zostać wyjaśnione i rozstrzygnięte. Sam problem może mieć różne znaczenie. Od potocznego, w którym wymagane jest jego rozwiązanie, poprzez dydaktyczne odnoszące się do potrzeby zdobycia wiedzy w danej dziedzinie, do znaczenia naukowego, w którym to przypadku pojawia się obiektywny stan niewiedzy.
W metodologii szczególne znacznie ma problem o charakterze naukowym, ponieważ to on stanowi podstawę do przeprowadzenia badań naukowych. Można w tym przypadku określić go jako niewiedzę, którą usuwamy na drodze wykonywania poszczególnych procedur badawczych. Istotne jest, aby stan wiedzy wyjściowej poszerzyć o nowe osiągnięcia badawcze. Najczęściej problem pojawia się, gdy dostrzeżone zostaną pewne barki wiedzy z danej dziedziny nauki, co w konsekwencji staje się motywacją do wypełnienia tych luk.
Problem może być brakiem odpowiedzi na dane zagadnienia, ale także logiczne błędy w już istniejących wyjaśnieniach. Z tego wynika, że najczęściej przybiera on postać pytania, na które badacz próbuje obiektywnie odpowiedzieć. Zagadnienie takie z reguły zakłada pewien stan wiedzy, ale istotny staje się fakt, że należy znaleźć wyjaśnienia kwestii, które są nadal uznawane za pewien stan niewiedzy.
Należy zaznaczyć, że nie każdy rodzaj pytania może być uznawany za problem badawczy, dlatego często zdefiniowanie problemu badawczego jest bardzo trudne, ale przede wszystkim zasadnicze podczas przeprowadzania badań naukowych. Według metodologii proste pytanie, na które możemy odpowiedzieć po głębszym zastanowieniu się lub po krótkich rozmowach nie powinno uznawać się za problem badawczy, ponieważ jego specyfika jest nieco bardziej złożona. Problem badawczy wymaga głębszej analizy, zastosowania nie tylko metody, ale i specjalnych procedur, które pozwolą zgromadzić ważne spostrzeżenia, poparte faktami, a poprzez ich selekcję, opis i analizę pozwolą na otrzymanie rzeczywistego obrazu zastanej rzeczywistości. Wytycza on równocześnie cel i granice pracy badawczej.
Wyróżnia się sześć rodzajów problemów badawczych ze względu na obszar, zakres badań, czynniki, a także rolę, jaką odgrywa w nauce. Może być to problem: podstawowy, teoretyczny, praktyczny, ogólny, cząstkowy i szczegółowy.
Właściwe sformułowany problem badawczy powinno charakteryzować się tym, że dany temat został wyczerpany, uwzględnia pewne zależności pomiędzy zmiennymi i wykorzystane zostaje rozwiązanie empiryczne. Szereg pytania postawionych w pierwszym etapie prac nad badaniami pozwala na prawidłowe określenie problemu. Dokładny opis celów i uwarunkowań danego problemu determinuje o tym, czy badania są poprawnie przygotowane.
Według najnowszego podziału przez metodologów wyróżnia się problemy:
• metateoretyczne,
• metametodologiczne,
• teoretyczne,
• teoretyczno-praktyczne,
• ściśle praktyczne.
Kluczową kwestią podczas podejmowania się przeprowadzenia badań jest sformułowanie problemu w taki sposób, żeby określić sposób działania pozwalający odpowiedzieć na zadane pytania.
Problem badawczy Wasze opinie