Eszkola

Procedury badawcze - rodzaje i cele zastosowania

Procedura badawcza według metodologii określana jest jako zespół zaleceń określających uporządkowanie poszczególnych etapów badań, systemu metod i wykorzystywanych technik oraz narzędzi badawczych. Powinna ona uwzględniać założenia formalnej struktury procesu badawczego i jednocześnie prakseologiczne zasady efektywnego i ekonomicznego działania. Przestrzeganie właściwych procedur badawczych wynika z potrzeby wyboru tematu i koncepcji badań, które mają znaczenie ze względu na celowość postawienia problemu badawczego, a w efekcie również jego rozwiązania.


Ze względu na cel przeprowadzanych badań można wyróżnić kilka rodzajów procedur badawczych. Jest to procedura:
•    diagnostyczna,
•    eksperymentalna,
•    operacyjna,
•    ewaluacyjna,
•    korelacyjną.


Procedura diagnostyczna dotyczy ustalenia konkretnego, aktualnego stanu rzeczy bądź zmian dokonujących się w ściśle określonym przedziale czasowym. Służy ona do opisywania zaistniałej sytuacji i do charakterystyki czynników, które miały wpływ na tę okoliczność. Procedura opiera się na kilku podstawowych pytaniach tj.:
•    jaki jest stan rzeczy?
•    dlaczego obecna sytuacja jest właśnie taka?
•    jak będzie przebiegał rozwój i jego finalne rezultaty?
•    co zrobić, aby osiągnąć rezultaty zgodne z naszymi oczekiwaniami?
Jeśli odpowiedzi na powyższe pytania zostaną udzielone, można sformułować funkcje diagnozy tj.: dyskryptywno-ewaluacyjną, eksplikacyjną, predykcyjną, korekcyjną. Diagnozy te będą stanowiły wówczas wyjście dla innych badań eksperymentalnych.


Procedura eksperymentalna dotyczy badania pewnej części rzeczywistości poprzez wprowadzenie do niej pewnego czynnik, który poprzez swoje działanie wpływa na zjawisko i wywołuje pewne zmiany. Tak przebiegający proces zostaje poddany szczegółowej obserwacji, na podstawie której powinny zostać wysnute odpowiednie wnioski na potrzeby rozwiązania problemu badawczego. Procedura ta jest często stosowana przy badaniu zjawisk powtarzających się w warunkach, chociaż w pewnym stopniu takich samych, co równocześni raczej wyklucza je stosowanie względem zjawisk indywidualnych i niepowtarzalnych. Procedura eksperymentalna opiera się na:
•    doborze odpowiedniego czynnika eksperymentalnego,
•    ustaleniu przypuszczalnego kierunku zmian, które mają nastąpić.
Podstawowe zasady procedury zakładają:
•    wyodrębnienie procesu, obiektu badań od wpływów ubocznych, czyli utworzenie w miarę możliwości układu odizolowanego,
•    ustalenie zmiennych badanego zjawiska i określenie warunków, które będą stanowić przedmiot czynnej ingerencji badacza.


Procedura operacyjna ma za zadanie pozyskanie takich danych i informacji, na podstawie których mają zostać podjęte konkretne decyzje. Bazuje się na wyciągnięciu wniosków ze zdarzeń przeszłych i teraźniejszych, aby poprzez ich analizę otrzymać wnioski, które zostaną zastosowane w przyszłości. Analizuje się podobieństwa i różnice w występujących zjawiskach czy systemach obowiązujących w danej społeczności, grupie. W ten sposób można sformułować i zaprojektować optymalne rozwiązania systemowe.


Procedura ewaluacyjna polega na analizie wprowadzanych działań iw wyników ich funkcjonowania. Ma to na celu określenie, czy dane postępowanie jest sukcesem, czy raczej przynosi straty. Badania według tej procedury są właściwie ostatnim elementem działania zorganizowanego, które składa się z: przygotowania, projektowania, realizowania, kontrolowania i oceniania. Przy użyciu tej procedury stwierdza się:
•    czy i w jakim stopniu cele i zadania określone w programie zostały osiągnięte?
•    czy dany program w ogóle jest możliwy do zrealizowania? A jeśli tak, - to jakie muszą być spełnione warunki?
•    jakie czynniki sprzyjają, a jakie nie sprzyjają realizacji programu?
•    jaki czynniki sprzyjają optymalizacji i modernizacji programu?


Procedura korelacyjna umożliwia ustalenie tych czynników, które w różnym stopniu wpływają na zmianę czynników postrzeganych jako zmienne. Używa się jej do zbadania zależności zmiennej zależnej od jednej lub kilku zmiennych niezależnych. Procedurę stosuje się tak samo do zmiennych ilościowych, jak i jakościowych. Przebiega ona w siedmiu następujących etapach:
•    zebranie informacji o: liczbie zmiennych niezależnych, skali pomiarowej zmiennej zależnej i niezależnej, wielkości próby czy charakteru związku między zmiennymi zakładanego w hipotezie badawczej,
•    dobór z badanej populacji rozmiaru reprezentatywnej próby,
•    pomiar natężenia szczególnych zmiennych,
•    wybranie współczynników korelacji,
•    porównywanie dobranych wcześniej współczynników korelacji pod względem ich ograniczeń, a następnie wybór tego, w którego przypadku wystąpiłby najmniejszy błąd,
•    wykonanie obliczeń,
•    sprawdzenie hipotezy.

Procedury badawcze Wasze opinie

9+2 =