Ankietowanie jako metoda badawcza, polega na zdobywaniu informacji o danym zjawisku poprzez wykorzystywanie w tym celu specjalnie przygotowanych kwestionariuszy wypełnianych przez osoby wytypowane do badania. Respondenci mogą odpowiadać w obecności ankietera lub zupełnie niezależnie w innym miejscu (tak jest w przypadku np. ankiet internetowych). Zależy to od sposobu prowadzenia badań, na który zdecyduje się badający. Kwestionariusze charakteryzują się przede wszystkim wysokim stopniem standaryzacji. Zawarte w nich pytania powinny tworzyć spójny i logiczny ciąg, na podstawie którego otrzymane wyniki powinny zasugerować rozwiązanie założonego problemu badawczego.
Przy tworzeniu i przeprowadzaniu ankietowania należy zwrócić szczególną uwagę na:
• celowość badań – należy z góry przewidzieć, czy zastosowanie tej techniki jest adekwatne do faktycznego stanu rzeczy i czy respondenci będą w stanie podać wiarygodne i rzeczowe odpowiedzi. Nie należy tym samym nadużywać wybranej techniki i jednocześnie upewnić się, czy w tym przypadku inna nie będzie bardziej odpowiednia,
• treść i formę pytań – właściwe sformułowane pytanie jest kluczem do sukcesu w pozyskiwaniu prawdziwych i współmiernych informacji na temat badanego zjawiska. Pytania powinny być: merytoryczne, logiczne, zrozumiałe, skonkretyzowane (odbiega się od pytań ogólnikowych), nie mogą sugerować odpowiedzi, a ponadto powinny mieć formę grzecznościową,
• układ kwestionariusza i uszeregowanie pytań – przyjęto, że w pierwszej kolejności powinno zadawać się pytania ogólne, natomiast w dalszej części warto poruszyć zagadnienia odnoszące się do konkretnych kwestii danego problemu. Znaczenie również ma stopień trudności pytań (powinno zaczynać się od tych najłatwiejszych przechodząc stopniowo do bardziej skomplikowanych),
• poprawny sposób prowadzenia badań, pozyskiwania i porządkowania danych – dotyczy to każdego elementu od momentu stworzenia ankiet, poprzez ich przekazanie (wraz z instrukcją) respondentom, stworzenie warunków dogodnych do wypełnienia kwestionariuszy i ich końcowe zgromadzenie,
• weryfikację pozyskanych informacji, a następnie ich ocenę – wnioski stawiane są na podstawie wcześniejszej interpretacji uzyskanego materiału.
Ankiety są bardzo często wykorzystywane w badaniach socjologicznych lub pedagogicznych. Można badać nimi cechy większych i mniejszych zbiorowości, często również opinii o danych zdarzeniach, a także poszczególne zjawiska. W wielu przypadkach zebrane w ten sposób informacje, badający stara się zestawić z danymi pozyskanymi poprzez wykorzystanie innej techniki. W większości tak zebrane dane będą miały charakter ilościowy. Obecnie coraz częściej ankietowanie znajduje zastosowanie również w badaniach jakościowych.
Pytania zadawane w kwestionariuszach mogą mieć formę zamkniętą (podsuwające wszystkie możliwe zestawy odpowiedzi) lub otwartą (dające respondentowi swobodę w udzielaniu odpowiedzi, natomiast badającemu utrudniające aspekt poznawczy zagadnienia). Pytania zamknięte to tzw. kafeterie, które mogą mieć różną postać np.: zamkniętą (z ograniczonym zestawem odpowiedzi), półzamkniętą (z możliwością podania „innej” odpowiedzi mimo zawartego wcześniej całego kompletu różnych rozwiązań). Kafeteria w pewny stopniu ułatwia udzielanie odpowiedzi, dlatego też ludzie częściej podejmują się wypełnienia kwestionariusza ze względu na formę pytań. Jeśli przeważają pytania zamknięte, można wnioskować, że ankieta jest łatwiejsza i zdecydowanie szybciej można ją wypełnić. Z kolei badający ma w takiej sytuacji ułatwioną analizę statystyczną otrzymanych wyników.
Ankietowanie jest jedną z częściej wykorzystywanych metod badawczych ze względu na uniwersalność i szereg zalet. Można je przeprowadzić stosunkowo sprawnie i w zależności od potrzeb na dużej próbie czy obszarze.
Ankiety mogą mieć one różną formę np. ankiety pisemnej, pocztowej, telefonicznej, internetowej itp., a co za tym idzie, często przy niewielkich nakładach można uzyskać spory zbiór danych. Bardzo często ankiety są anonimowe, co pozwala respondentowi zachować intymność, a tym samym zapewnia większą wiarygodność odpowiedzi. Jednak istnieją też wady tej metody, a mianowicie chociażby konieczność nakłaniania do wypełnienia ankiety i brak pewności, czy podane odpowiedzi są faktycznie prawdziwe. Wiarygodność pozyskanych danych jest ściśle związana z poziomem anonimowości kwestionariusza. Badacz otrzymuje zazwyczaj twarde dane, co może powodować pewne trudności w opracowywaniu wyników pod kątem jakościowym. W momencie niezrozumienia pytania przez respondenta nie ma możliwości udzielenia słownego instruktażu (jak np. w przypadku wywiadu), dlatego istotne jest sformułowanie zapytania tak, żeby nie budziło ono żadnych wątpliwości.
Badania poprzez ankietowanie są bardzo popularne wśród studentów, którzy bardzo często wykorzystują je do gromadzenia danych wykorzystywanych w pracach naukowych. Rozwój technologii sprawia, że stworzenie ogólnodostępnej ankiety np. w sieci jest bardzo łatwe, właściwie często nawet bezkosztowe i dodatkowo może mieć ona bardzo szeroki zasięg. Z takich rozwiązań korzysta również wiele znanych marek w celach badawczych, ale także marketingowych. Odpowiedzi klientów korzystających przykładowo z danej usługi mogą sugerować pewne zmiany w profilu firmy, poprawie funkcjonowania lub w sposobie komunikowania itp. Jest to też coraz popularniejsza praktyka w branży e-commerce, o czym świadczą pojawiające się na stronie internetowej sklepu „krótkie ankiety” tuż po dokonaniu pierwszego zakupu, a niekiedy nawet po pierwszych kilkudziesięciu sekundach przeglądania witryny.
Ankietowanie Wasze opinie