Techniki socjometryczne skupiają się na badaniu stosunków międzyludzkich w danych grupach społecznych. Mogą one dotyczyć różnych zbiorowości na różnym etapie rozwoju i poziomie sformalizowania np. może być to grupa studentów, pracowników, subkultur, zrzeszeń, narodowość itp. Tak naprawdę techniki te początkowo były stosowane w medycynie i psychiatrii, a uwagę na nie zwrócił amerykański uczony Jacob L. Moreno w roku 1934. Stosując te techniki, można sprawdzić pozytywne i negatywne relacje w danej grupie, emocje panujące w zbiorowości i to, jakie mają one znaczenie dla jej poszczególnych członków. Analizując w ten sposób zależności występujące w grupie, bada się aspekty takie jak: koleżeństwo, atrakcyjność, czy przywództwo w zespole. Pozyskując informacje od poszczególnych członków próby, badający buduje obraz całej zbiorowości widziany oczami osoby badanej.
Badania odbywają się na zasadzie zadawania pytań i wydawania poleceń. Zbiór takich pytań określa się mianem testu socjometrycznego. Zarówno pytania, jak i polecenia dotyczą reakcji w konkretnych sytuacjach i okolicznościach, w których to tworzą się takie, a nie inne stosunki społeczne w danej zbiorowości. Co ciekawe na podstawie takich badań można wytypować z grupy tzw. „gwiazdy socjometryczne”, czyli osoby cieszące się najlepszą opinią i obdarzone największą sympatią.
Istnieje kilka technik socjometrycznych. Są nimi:
• klasyczna technika J. L. Moreno (socjometryczna samoocena) – wszyscy uczestnicy badania otrzymują jednakowe pytania, w ten sposób wybierają lub odrzucają poszczególne osoby z grupy, z którymi chcą lub nie chcą wejść w interakcję. Przy wykorzystaniu tej techniki można dokładnie zidentyfikować pozycję poszczególnych osób w grupie, ale także można otrzymać wiele cennych informacji na temat ekspresji i ekspansji badanej grupy, jej cech charakterystyczny itp. Dzięki tej technice często charakteryzuje się konkretne podgrupy. Dla przykładu klasyczną techniką socjometryczną może być zadanie pytania, dotyczące tego z kim dana osoba chciałaby się znaleźć się w drużynie np. piłkarskiej podczas ewentualnych zawodów. Metodę tą stosunkowo często wykorzystuje się w ośrodkach wychowawczych, szkołach, a nawet przedszkolach,
• technika „zgadnij kto?” – polega na przedstawieniu badanej grupie pewnego zestawu cech danej osoby, na podstawie którego badani powinni wywnioskować i przyporządkować opis do osoby, która posiada takie cechy i znaki szczególne. Wynikiem badania może być rozpoznanie stopnia zażyłości w danej zbiorowości,
• szeregowanie rangowe – uporządkowanie wszystkich osób z badanej grupy w oparciu o podane kryterium. Osoba, która szereguje, pomija siebie w uszeregowaniu,
• skala oszacowań – wskazywanie przez badanych osoby z grupy, która odznacza się największym natężeniem danej cechy,
• plebiscyt życzliwości i niechęci – ocenianie uczestników badania w kategorii sympatii lub antypatii, może przyjmować również postać oceniania w tych kategoriach jednej wybranej osoby przez pozostałych członków grupy
• techniki kombinowane – ocenianie uczestników grupy według konkretnej skali. Nadaje się odpowiedni stopień natężenia danej cechy wskazanej osoby, a decydują o tym pozostali uczestnicy badania według ich indywidualnych przekonań i spostrzeżeń wobec tej osoby.
Zazwyczaj wyniki badań przy wykorzystaniu technik socjometrycznych prezentuje się na tzw. socjodramach. Mogą on być: kołowe, klasyczne, nieuporządkowane lub hierarchiczne. Zazwyczaj stworzenie takiej prezentacji danych jest skomplikowane i pracochłonne. Wynika to zazwyczaj z faktu rozbieżności w odpowiedziach badanych osób. Na podstawie takiej analizy można uzyskać różne wskaźniki np. wskaźnik integracji, ekspansywności lub spoistości grupy. Badania przy użyciu technik socjometrycznych znajdują szerokie zastosowanie w badaniach grup młodzieżowych, dzieci, niekiedy również przedszkolaków, ale tak naprawdę mogą być prowadzone względem mniej lub bardziej formalizowanych grup społecznych, w których zachodzą pewne interakcje.
Techniki socjometryczne Wasze opinie