Eszkola

Szara strefa definicja i przykłady

Szara strefa to część gospodarki, która działa w sposób nielegalny lub na granicy prawa. Działalność szarej strefy najczęściej wytwarza realne dobra rynkowe (produkcja, usługi), jednak nie wykazuje ich w oficjalnym systemie ewidencji statystycznej. Ten obszar zatem najprościej można by określić jako ukryty. Zazwyczaj  szara strefa podejmuje się działalności legalnej jednak niewykazanej. Dla zobrazowania niech posłuży przykład przedsiębiorcy, który świadcząc legalne usługi przewozu towarów czyni to w sposób nielegalny (nie posiada zarejestrowanej działalności gospodarczej lub innej osobowości prawnej). Inny przykład to osoba, która posiada zarejestrowaną działalność, jednak w sposób sztuczny zaniża swoje obroty lub całkowicie je zataja w celu pomniejszenia podatków lub całkowitego ich zniwelowania. Kolejnym przykładem szarej strefy jest zatrudnianie pracowników bez koniecznych umów i zgłoszeń do administracji państwowej, czyli tzw. praca „na czarno”. Czasami jako szarą strefę klasyfikuje się również tzw. „czarny rynek”, czyli obrót wszelkimi nielegalnymi towarami takimi jak np.: narkotyki, nielegalna broń, alkohol niedopuszczony do obrotu itd.

Obszar gospodarki, jakim jest szara strefa jest pojęciem bardzo szerokim. Mówiąc najogólniej należy przyjąć, że do jego definicji należy zaliczyć całą niezarejestrowaną działalność gospodarczą, która w momencie, kiedy byłaby zarejestrowana przyczyniłaby się do realnego i faktycznego wzrostu PKB.

Głównymi skutkami istnienia szarej strefy jest zwiększenie i przyspieszenie inflacji. Na rynku pojawiają się bowiem realne dobra, które nie są zarejestrowane i uwzględnione w wszelkich możliwych statystykach państwowych. Ostatecznie więc ilość pieniądza w obrocie nie odpowiada takiej ilości dóbr, jakie zostały uwzględnione przez banki centralne i inne instytucje decydujące o ilości gotówki wprowadzonej do obrotu. Taka nadwyżka dóbr w stosunku do pieniądza powoduje obniżenie realnej wartości danej kwoty pieniężnej. Tak w dużym uproszczeniu należy opisać proces inflacji, jako skutku istnienia szarej strefy. Istnieją jeszcze inne skutki, mające mniejsze znaczenie gospodarcze, jak np.: pozbawienie opieki socjalnej pracowników zatrudnionych na czarno czy też łatwość „znikania” oraz trudność w pociągnięciu do odpowiedzialności podmiotów gospodarczych niezarejestrowanych. Innym skutkiem może być pojawienie się na rynku nielegalnych substancji. Jednak te skutki należałoby rozpatrywać bardziej w kategoriach socjologicznych aniżeli ekonomicznych.

Szara strefa posiada realne przyczyny, tzn. pojawia się w gospodarce wprost proporcjonalnie do zaistnienia pewnych czynników, np.:

  • nadmiernej biurokracji lub trudności w pozyskaniu odpowiednich uprawnień i licencji, które powodują przejście podmiotów w rejon szarej strefy,
  • wysokie podatki wydają się być kluczowym czynnikiem powstawania szarej strefy. Istnieją narzędzia i wykresy pokazujące wręcz proporcjonalną zależność wysokości podatków do skali szarej strefy na danym rejonie,
  • znaczący wpływ mają również przepisy prawne i kultura prawna danego kraju. Zbyt skomplikowana procedura prawna rejestracji, zatrudnienia, rozliczenia czy też samego prowadzenia działalności powoduje powiększenie się szarej strefy.

Generalnie działalność państwa ma kluczowe znaczenie dla istnienia szarej strefy. 

Poza ujęciem opisowym, trudnym do przedstawienia, ze względu na fakt, że szarą strefę definiujemy raczej w sposób negatywny, istnieje jeszcze próba definicji szarej strefy w sposób enumeratywny, tzn. poprzez próbę wyliczenia wszystkich elementów szarej strefy. Taki katalog tego wyliczenia najczęściej ujmuje się w czterech kategoriach:                                                 
gospodarkę nielegalną – czyli taką, która bezpośrednio łamie prawo, np.: obrót narkotykami, handel żywym towarem,

gospodarkę niezgłoszoną – działania przedsiębiorcze przynoszące dochód, który nie podlega opodatkowaniu ze względu na fakt nie zgłoszenia lub nie wykazania go,

gospodarkę niezarejestrowaną – wszystkie przedsiębiorstwa nie zgłoszone i nie zarejestrowane przez administrację państwową,

• gospodarkę nieformalną – to takie przedsiębiorstwa, które unikają wszelkich kosztów związanych z regulacjami prawnymi, zatem np.: nie uzyskujące potrzebnych licencji lub zatrudniające pracowników „na czarno”.

Szara strefa Wasze opinie

Oprócz szara strefa może Ci się przydać