Funkcje ubezpieczeń definicja i przykłady

Formułowanie funkcji ubezpieczeń nie może wynikać wyłącznie z ich istoty, która sprowadza się ostatecznie do działalności redystrybucyjnej, czyli procesu gromadzenia i podziału. Istota ubezpieczeń powinna być więc punktem wyjścia, natomiast drugim ważnym elementem w procesie formułowania funkcji ubezpieczeń powinien być zasadniczy sens oraz treści ubezpieczeń, tj. ich zasadniczych społecznych i gospodarczych celów i zadań.

Współcześnie wyraźnie wyodrębnia się aspekt społeczny i ekonomiczny ubezpieczeń, a mianowicie ich:

Istnieje wiele klasyfikacji funkcji ubezpieczeń, jednak wśród najczęściej spotykanych jest podział funkcji ubezpieczeń na:

- funkcję ochrony ubezpieczeniowej (ochrona ta ma zazwyczaj wymiar finansowy, świadczenie ubezpieczyciela ma bowiem pozwolić na zaspokojenie zwiększonych nagle potrzeb, zrekompensować nieoczekiwane szkody; funkcja ochrony ubezpieczeniowej polega zatem na utrzymaniu warunków i gotowości do wypłaty świadczenia na skutek zajścia wypadku; musi ona być spełniana zgodnie z zasadą realności – oznacza, że ubezpieczony ma pewność otrzymania odszkodowania oraz z zasadą pełności ochrony ubezpieczeniowej – oznacza prawne i ekonomiczne gwarancje wypłaty odszkodowania; istnienie ochrony ubezpieczeniowej może być, ale nie musi, kompensacją strat; niezależnie od tego czy dane ryzyko się zrealizowało czy tez nie, ochrona ubezpieczeniowa istnieje przez cały okres trwania umowy ubezpieczenia),

- funkcję prewencyjną, która polega na zmniejszeniu prawdopodobieństwa realizacji ryzyka oraz jego ekonomicznych skutków; istotny wpływ na zakres i skuteczność działań prewencyjnych mają, zastosowane w ich ramach, środki prewencji: techniczne (zalicza się do nich tworzenie technicznych zabezpieczeń przed wystąpieniem wypadku ubezpieczeniowego, np. odmowa zawarcia umowy ubezpieczenia, ograniczenie wysokości odszkodowania), ekonomiczne (zalicza się do nich rozwiązania skłaniające ubezpieczonych do przeciwdziałania we własnym zakresie występowaniu wypadków ubezpieczeniowych i powiększaniu negatywnych ich skutków; takim środkiem są np. obniżki taryfowe dla osób stosujących różne zabezpieczenia oraz podwyżki w przypadku braku podstawowych zabezpieczeń) i prawne (zalicza się do nich wszelkie normy prawne, które nakładają obowiązek stosowania środków ochrony mienia i zdrowia oraz zdolności do pracy np. przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy); funkcja prewencyjna ubezpieczeń bez względu na zastosowane instrumenty, przynosi korzyści zarówno ubezpieczycielom, jak również ubezpieczającym, bowiem po pierwsze prewencja poprzez ograniczenie liczby zdarzeń losowych wpływa na równomierny przebieg szkodowości, co w konsekwencji wpływa na poprawę jakości usługi ubezpieczeniowej, a po drugie, zmniejszenie rozmiarów i liczby szkód wpływa w oczywisty sposób na obniżenie kosztów ochrony ubezpieczeniowej, tj. składki (należy jednak pamiętać o tym, że skuteczność prewencji i jej zakres stosowania są ograniczone, przede wszystkim jeśli chodzi o klęski żywiołowe),

- funkcja akumulacji finansowej polega na gromadzeniu rezerw i funduszy i związana jest ona z wpływem systemu ubezpieczeń na finanse państwa i obywateli, czyli również przedsiębiorców (z jednej strony wiąże się to z uwolnieniem pewnych środków np. przedsiębiorców i wprowadzeniem ich do obrotu w formie inwestycji czy konsumpcji, bądź gromadzeniem w formie oszczędności; z drugiej strony na rynku pojawiają się zakłady ubezpieczeń, jako podmioty gospodarcze, które zatrudniają wiele osób, płacą podatki, inwestują wolne środki w różne aktywa, zatem funkcjonowanie ubezpieczeń pociąga za sobą konieczność stworzenia systemu reasekuracji, tj. systemu który umożliwia dalszy podział ryzyka, pomagając w ten sposób zakładom ubezpieczeń w zachowaniu równowagi finansowej i prowadzeniu bezpiecznej działalności).

Funkcja ochrony ubezpieczeniowej ma charakter zdecydowanie nadrzędny nad innymi funkcjami, bowiem najlepiej wyraża zarówno istotę, jak i zasadnicze treści ekonomiczne i społeczne ubezpieczeń. Funkcje prewencyjna i akumulacji kapitałowej są natomiast skutkiem funkcji ochrony ubezpieczeniowej i w tym sensie mogą być one uznawane za funkcje uzupełniające.

Funkcje ubezpieczeń tj. funkcja ochrony ubezpieczeniowej, funkcja prewencyjna oraz funkcja akumulacji kapitałowej, występują niezależnie od naszej woli, warunków polityczno-ustrojowych oraz ekonomicznych, a więc w sposób obiektywny. Natomiast sposób realizacji tych funkcji czy ich społeczno-gospodarcza użyteczność zależy od bardzo wielu czynników, które w całości kształtowane są przez świadomą działalność ludzi, a więc również przez politykę ubezpieczeniową.