Morze Bałtyckie

Bałtyk zwany kiedyś Morzem Scytyjskim, jest morzem śródlądowym północnej Europy, ponieważ ze wszystkich stron jest otoczony lądem, a od wód Oceanu Atlantyckiego jest oddzielony dosyć płytkimi cieśninami duńskimi: Wielki Bełt, Mały Bełt, Sund, Skagerrak, Kattegat. Linią brzegową łączy ze sobą aż 9 krajów: Polskę, Niemcy, Rosję, Łotwę, Litwę, Danię, Finlandię, Szwecję i Estonię. Powierzchnia Bałtyku wraz z Kattegatem wynosi ok. 415 266 km². Powierzchnia zlewni wynosi 1 721 233 km². Objętość morza wynosi 21 721 km³. Linia brzegowa Bałtyku o długości ok. 8100 km jest mocno rozwinięta i urozmaicona. Cały obszar morza jest podzielony na siedem regionów ze względu na ukształtowanie linii brzegowej i rzeźbę dna: Zatokę Botnicką, Morze Botnickie, Zatokę Fińską, Zatokę Ryską, Bałtyk Właściwy, Morze Bełtów (Cieśniny Duńskie) i Kattegat.

Na Bałtyku występują lokalne prądy morskie:

    • powierzchniowy prąd wody słodkiej (opadowej), płynący na zachód,
    • głębinowy prąd wody słonej przynoszący słone wody z Morza Północnego,
    • dryfy powodujące potok rumowiska skalnego, szczególnie piasku i tworzenie mierzei (przy wybrzeżach południowych).

Morze Bałtyckie dzieli się na 3 wielkie baseny: 
    • Basen Botnicki o maksymalnym zagłębieniu 294 m
    • Basen Gotlandzki o maksymalnym zagłębieniu 459 m
    • Basen Bornholmski o maksymalnym zagłębieniu 105 m

ZASOLENIE BAŁTYKU

Ze względu na niewielkie zasolenie Bałtyk zalicza się do wód słonawych (mezohalinowych) i określa morzem półsłonym. Średnie zasolenie wynosi ok. 7‰. Na ogół waha się w granicach od 2 do 12‰, choć zimą w Zatoce Gdańskiej zasolenie nie przekracza 7,8‰.

Zasolenie Bałtyku, źródło: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Baltic_sea_bottom_salinity_and_distribution_of_Platichthys_populations_-_fmars-05-00225-g001.jpg

Ciekawostka
Wody w Bałtyku tworzą trzy wyraźne warstwy. Pierwsza to powierzchniowa warstwa o niskim zasoleniu, dobrze natleniona i wymieszana, gdzie temperatura w zależności od pory roku waha się od 0°C do 20°C. Druga to warstwa głębinowa o dużym zasoleniu od 12‰ do 22‰ i stałej temperaturze 4–6°C. Pomiędzy nimi istnieje trzecia warstwa – przejściowa, tzw. Halokalina  (40–80 m głębokości), charakteryzująca się tym, że następuje w niej gwałtowny wzrost zasolenia.

BIORÓŻNORODNOŚĆ

Życie w Bałtyku jest ubogie. W naszych wodach spotykamy znacznie mniej gatunków niż w sąsiednim Morzu Północnym. Ponadto liczba gatunków zmniejsza się w miarę przesuwania się od Kattegatu do zatok: Fińskiej i Botnickiej. Jest to efekt spowodowany niższym zasoleniem. Morze Bałtyckie swym charakterem często przypomina „duże jezioro”, a ponieważ jego ekosystem jest bardzo wrażliwy na zanieczyszczenia i negatywną presję środowiskową wywoływaną przez ludzi, naszemu morzu nadano status „Szczególnie wrażliwego Obszaru Morskiego” (PSSA). 
W wodach przybrzeżnych, zatokach i zalewach licznie występują ryby słodkowodne: okoń, płoć, sandacz, szczupak, jazgarz, leszcz, krąp i ciernik, po za tym w Bałtyku żyje również kilka gatunków ryb dwuśrodowiskowych. Ryby anadromiczne – łosoś, troć i sieja – większość życia spędzają w morzu, a na tarło wpływają do nadbałtyckich strumieni i rzek. Węgorz jest rybą katadromiczną, co oznacza, że żyje w wodach słodkich, a rozradza się w morzu.
W Bałtyku  żyją tylko cztery gatunki ssaków morskich. Są to: foka szara, foka obrączkowana, foka pospolita oraz przedstawiciel waleni – morświn.

ZANIECZYSZCZENIE BAŁTYKU

Jedną z najważniejszych przyczyn bardzo dużej wrażliwości Morza Bałtyckiego na zanieczyszczenia jest powolna wymiana jego wody, gdyż jest morzem niedużym, prawie zamkniętym i płytkim. Substancje zanieczyszczające wprowadzone do morza pozostają w nim dłużej niż w innych obszarach morskich. Szkodliwe, toksyczne substancje gromadzą się w wodzie, w podłożu i w żywych organizmach. Dodatkowo stosunkowo niska temperatura morza sprawia, że ich rozkład zachodzi powoli. 

 Największym źródłem zanieczyszczeń Bałtyku są:
    • toksyczne substancje dostające się do morza rzekami, zwłaszcza Wisłą, to przede wszystkim związki azotany, fosforany, rtęć, kadm, ołów
    • ścieki komunalne puszczane do morza
    • wody tzw. basenów portowych
    • katastrofy tankowców
    • działalność turystyczna na wybrzeżu i związane z tym ścieki komunalne i śmieci
    • nawozy azotowe i fosforowe używane w produkcji rolnej
    • liczne odpady pochodzące z zakładów produkcji rybnej
    • kwaśne deszcze