Tektonika płyt litosfery

Tektonika płyt litosfery opisuje ruch płyt litosfery i związane z nimi kolizje i rozpady. 
Powierzchnia Ziemi jest podzielona na płyty, które się po niej przemieszczają. Leżą one bezpośrednio na płynnej astenosferze. Ruch jest możliwy dzięki prądom konwekcyjnym i jest on ściśle określony. Masy gorące są unoszone do góry, natomiast masy chłodne opadają, co powoduje powstawanie swoistej komórki. 
Płyty są oceaniczne, kontynentalne i mieszane. Oceaniczne są zbudowane z cięższych i gęstszych skał (głównie bazaltów) i obejmują oceany, kontynentalne natomiast są lżejsze, bo budują je skały magmowe (głównie granity) oraz osadowe i metamorficzne i obejmują kontynenty. 

Miejsca styku płyt zazwyczaj charakteryzują się wzmożoną aktywnością sejsmiczną oraz wulkaniczną.
Granice mogą być zbieżne - konwergentne, gdy płyty przesuwają się do siebie lub rozbieżne dywergentne, gdy się od siebie odsuwają. Granice konwergentne to strefa subdukcji i kolizji. 
W przypadku, gdy jedna płyta pogrąża się pod drugą jest to strefa subdukcji. Następuje kolizja i na ogół płyta oceaniczna wsuwa się pod płytę kontynentalną. Wskutek tego wsuwająca się płyta zanurza się w płynnej i gorącej astenosferze ulegając przetopieniu. Równocześnie górna część płyty ulega kruszeniu ocierając się o drugą płytę. Kolizji tej towarzyszy aktywność sejsmiczna powodująca trzęsienia ziemi, aktywność wulkaniczna powodujące erupcje wulkanów oraz aktywność górotwórcza, czyli wypiętrzanie masywów skalnych. Z tego względu przy granicy oceanu z kontynentem w miejscu występowania płyt litosfery są łańcuchy górskie. W przypadku gdy jedna płyta oceaniczna zagłębia się pod drugą płytę oceaniczną powstaje rów oceaniczny., któremu towarzyszy łuk wysp wulkanicznych. Powstaje on w wyniku przetapiania zagłębiającej się płyty gdy magma przedostaje się na powierzchnię Ziemi.
W przypadku zderzenia dwóch płyt kontynentalnych występuje strefa kolizji. Przy zderzeniu płyty miażdżą się i wskutek nacisku powierzchniowe osady ulegają sfałdowaniu wypiętrzając się równocześnie do góry. Powstają w ten sposób góry, np. Himalaje. Im szybsza jest prędkość płyt tym góry są wyższe. 

Granicą rozbieżną płyt jest strefa ryftowa lub inaczej strefa spredingu. Płyty w tym miejscu się odsuwają od siebie i powstaje niejako dziura, którą wykorzystuje wylewająca się z wnętrza Ziemi lawa. Powstaje nowa skorupa oceaniczna w miejscu powstałej luki. Wylewa się również na brzegi odsuwających się płyt tworząc wzniesienia. 
Jeśli rozsuwanie to następuje w oceanach tworzy się ryft śródoceaniczny, natomiast gdy ma to miejsce na kontynencie powstaje ryft kontynentalny. Postępujące rozsuwanie płyt prowadzi do rozerwania w tym miejscu skorupy ziemskiej. 
Wylewająca się lawa tworzy grzbiety śródoceaniczne.