Jedną z częściej wykorzystywanych i rozpowszechnionych metod badawczych jest metoda sondażu, nazywana również sondażem diagnostycznym. Polega ona na gromadzeniu danych statystycznych, faktów na temat danego zjawiska i jego ewentualnym rozwoju. Otrzymane w ten sposób informacje należy odpowiednio zgrupować, co w efekcie pozwoli określić zasięg, poziom, natężenie czy zakres badanego procesu (mechanizmu). Pozyskane wówczas dane pozwolą zrozumieć przyczyny i skutki zaistniałej sytuacji i umożliwią zaprojektowanie ewentualnego rozwiązania problemu. Metoda ta jest powszechnie wykorzystywana do statystycznego opisu występujących zjawisk. Ponadto jest ona ściśle ustrukturyzowana poprzez konkretne narzędzia badawcze tj. np. ankietę, kwestionariusz, wywiad, czy techniki statystyczne.
Sondaż traktowany jest przede wszystkim jak technika badania opinii publicznej, która ma charakter badań ilościowych, co pozwala stosunkowo dokładnie określić skalę i rozmiar występującego zjawiska. Podstawą właściwego wykorzystania tej metody jest wyznaczenie z większego ogółu odpowiedniej grupy reprezentatywnej. Istotne, aby prezentowała ona wszystkie najważniejsze cechy badanej populacji i żeby w czasie rzeczywistym dostarczyła badaczowi wszystkich niezbędnych informacji, które pozwolą rozwiązać problem badawczy. Grupę badanych osób można dobrać losowo (dotyczy to głównie większych grup np. w przypadku sondażu ulicznego), ale również można przeprowadzić badania w kręgu stricte wytypowanych respondentów (są to wówczas próby nielosowe). Wykorzystanie tej metody do celów badawczych pozwala zrozumieć i zdefiniować pewne zjawiska masowe na różnej płaszczyźnie naukowej. Istotne jest jednak, aby badana grupa była względnie jednolita i posiadała możliwie wszystkie cechy badanej generacji. Przyjęło się, że dzięki właściwie wyznaczonej próbie oraz eksploatacji uzyskanych w ten sposób danych, wyniki mogą dać rzeczywisty obraz dla całej, branej pod uwagę populacji. Z tego względu badania sondażowe znajdują szerokie zastosowanie, gdy pojawia się potrzeba poznania opinii całego społeczeństwa. Takie sytuacje bardzo często można zauważyć w okresie przedwyborczym.
Można wyróżnić następujące techniki badań sondażowych:
- jednorazowe na próbie nieważnej – polegające na wybraniu do badania co którejś jednostki z danego zbioru,
- jednorazowe na próbie ważnej – do badania wybiera się nieprzypadkowych respondentów, którzy są istotni z punktu widzenia problemu badawczego,
- na próbie kontrastowej – do badanej grupy typuje się osoby różniące się od siebie pod względem jednej ze zmiennych,
- powtarzane.
Jedną z największych zalet tej metody badawczej jest otrzymanie „twardych” danych ilościowych. Dodatkowo pozyskane statystyki, po ich charakterystyce, mogą być ze sobą porównywane na różnych płaszczyznach. Jednakże, żeby badania zostały właściwie przeprowadzone, a otrzymane informacje oddawały rzeczywisty stan zjawiska, badający musi posiadać odpowiednie kwalifikacje do tworzenia kwestionariuszy, ankiet, czy chociażby do kodowania otrzymanych danych. Samo zebranie informacji w ten sposób podkreśla skalę danego zjawiska, natomiast aby całość badania była efektywna, należy je głębiej przeanalizować pod względem jakościowym. Trudności, które można napotkać w czasie przeprowadzania sondażu to chociażby czasochłonność lub konieczność pozyskania (namówienia do udziału w badaniu) respondentów.
Badania sondażowe zakładają przede wszystkim wykorzystanie takich narzędzi jak ankieta (np. pocztowa, internetowa) lub wywiad (np. w miejscu publicznym – ulica, w domu respondenta, telefoniczny, wspomagany komputerowo). Ich charakter i wykorzystanie zmienia się na przełomie lat, chociażby ze względu na rozwój technologii, które dają nowe możliwości. Dobór techniki determinuje zazwyczaj: budżet na przeprowadzenie badań, specyfika badanej populacji, cele, podjęta problematyka, precyzja wnioskowania. Sondaż znajduje szerokie zastosowanie, obecnie poswatają nawet specjalne aplikacje do tego typu badań.
Metoda sondażu Wasze opinie