Zarządzanie ryzykiem kredytowym służy poprawie efektywności działania banku w sferze kredytów. Pozwala ono odpowiednio sterować ryzykiem kredytowym i odbywa się na różnych poziomach organizacyjnych banku. Innymi słowy: Zarządzanie ryzykiem kredytowym to aktywny, strategiczny oraz zintegrowany proces obejmujący identyfikację i ograniczenie ryzyka kredytowego, w celu maksymalizacji wartości banku.
- premia za ryzyko (inaczej spread kredytowy) to różnica między oczekiwanym zyskiem z instrumentu obarczonego ryzykiem kredytowym a zyskiem z instrumentu bezpiecznego, tj. wolnego od ryzyka kredytowego; premia na ryzyko jest podstawą do tworzenia rezerw celowych, które służą pokryciu ewentualnych strat kredytowych (uwidaczniają one nietrafione decyzje kredytowe banku),
- kapitał ekonomiczny, który finansuje oczekiwane straty kredytowe (jego wielkość wynika z ryzyka podejmowanego przez bank, np. im wyższe ryzyko kredytowe, tym wyższy powinien być kapitał),
- zabezpieczenie kredytu, które ogranicza straty kredytowe w procesie egzekucji (ustanawiane jest na wypadek, gdyby z jakiegoś powodu kredytobiorca nie był w stanie spłacić kredytu); rodzaj zabezpieczenia zależy od wysokości kredytu, okresu spłaty oraz wielkości ryzyka; wśród zabezpieczeń kredytu stosuje się np. weksel in blanco wystawiony przez kredytobiorcę (weksel tego typu daje kredytodawcy prawo do dochodzenia należności z całego majątku kredytobiorcy),
- instrumenty pochodne, które ograniczają straty kredytowe banku np. swap kredytowy to instrument, w którym strona kupująca jako zabezpieczenie wnosi okresową opłatę w zamian za płatność uzależnioną od zaprzestania przez kredytobiorcę swoich zobowiązań (ryzyko kredytowe zostaje przeniesione na wystawcę kontraktu) czy derywaty kredytowe, czyli instrumenty których wycena bazuje na cenie pewnego instrumentu kredytowego (np. oprocentowania kredytu) i pozwalają one na oddzielenie ryzyka kredytowego oprocentowania kredytu od jego ryzyka rynkowego, a to umożliwia przykładowo przeniesienie ryzyka na szerszą grupę instytucji (derywaty kredytowe wykorzystuje się do zabezpieczenia przed zdarzeniami kredytowymi obejmującymi np. bankructwo kredytobiorcy, nieregulowanie płatności ratalnych kredytu).
Zarządzanie ryzykiem kredytowym rozpoczyna się od zidentyfikowania ryzyka, następnie podejmowana jest decyzja o ograniczeniu lub zwiększeniu stopnia ekspozycji na to ryzyko, a na końcu wypracowywane są metody monitorowania oraz zarządzania ryzykiem kredytowym w czasie rzeczywistym. Stąd proces zarządzania ryzykiem kredytowym składa się trzech etapów, tj.:
- identyfikacji ryzyka (na etap ten składa się analiza transakcji z punktu widzenia zagrożenia ryzykiem kredytowym, pomiar tego ryzyka za pomocą różnych metod oraz ocena możliwych wariantów rozwoju sytuacji),
- sterowania ryzykiem (na ten etap składa się unikanie ryzyka kredytowego np. poprzez nieangażowanie się w podpisywanie umów kredytowych obarczonych wysokim ryzykiem, szczegółową analizę wiarygodności kredytowej obecnych i przyszłych kredytobiorców banku),
- kontroli podejmowanych przedsięwzięć (na etap ten składa się ocena podjętych przedsięwzięć związanych z działalnością kredytową banku oraz ich weryfikacja).
W celu redukcji ryzyka kredytowego stosuje się w bankach pewne procedury i podejmuje działania, które dotyczą zarówno pojedynczego kredytu, jak i całego portfela kredytowego. Wyróżnia się tutaj trzy istotne obszary, a mianowicie:
- obszar realizacyjny (obejmuje przede wszystkim analizę wniosków kredytowych, w której na podstawie danych w nim zawartych przykładowo sprawdza się czy wnioskodawcy mają zdolność prawną do zaciągania w imieniu podmiotu zobowiązań; sprawdza się sprawozdania finansowe dostarczane Głównemu Urzędowi Statystycznemu; oblicza się wskaźniki finansowe: płynności, rentowności, aktywności i zadłużenia; analizuje się perspektywy rozwoju przedsiębiorstwa, jego próg rentowności, jakość zarządzania i kadrę; w zakresie obszaru realizacyjnego podejmowane są decyzje kredytowe zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, zabezpiecza się udzielone kredyty oraz przeprowadza się windykację należności bankowych),
- obszar organizacyjny (obejmuje ustalenie polityki kredytowej banku, określenie wewnętrznych procedur kredytowych np. regulaminów, instrukcji oraz określenie kredytowych kompetencji decyzyjnych w banku),
- obszar kontrolny (obejmuje on np. sprawozdawczość kredytową, monitoring kredytów analizowany pod różnym kątem np. branży, regionów, typu działalności klientów oraz monitoring zabezpieczeń kredytowych i monitoring, tworzenie i kontrolę rezerw celowych).
Najważniejszym celem procesu zarządzania ryzykiem kredytowym jest limitowanie strat na określonym poziomie. W związku z tym szacowane ryzyko kredytowe musi zostać zabezpieczone odpowiednimi źródłami finansowania tych strat. Należą do nich:
- premia za ryzyko (inaczej spread kredytowy) to różnica między oczekiwanym zyskiem z instrumentu obarczonego ryzykiem kredytowym a zyskiem z instrumentu bezpiecznego, tj. wolnego od ryzyka kredytowego; premia na ryzyko jest podstawą do tworzenia rezerw celowych, które służą pokryciu ewentualnych strat kredytowych (uwidaczniają one nietrafione decyzje kredytowe banku),
- kapitał ekonomiczny, który finansuje oczekiwane straty kredytowe (jego wielkość wynika z ryzyka podejmowanego przez bank, np. im wyższe ryzyko kredytowe, tym wyższy powinien być kapitał),
- zabezpieczenie kredytu, które ogranicza straty kredytowe w procesie egzekucji (ustanawiane jest na wypadek, gdyby z jakiegoś powodu kredytobiorca nie był w stanie spłacić kredytu); rodzaj zabezpieczenia zależy od wysokości kredytu, okresu spłaty oraz wielkości ryzyka; wśród zabezpieczeń kredytu stosuje się np. weksel in blanco wystawiony przez kredytobiorcę (weksel tego typu daje kredytodawcy prawo do dochodzenia należności z całego majątku kredytobiorcy),
- instrumenty pochodne, które ograniczają straty kredytowe banku np. swap kredytowy to instrument, w którym strona kupująca jako zabezpieczenie wnosi okresową opłatę w zamian za płatność uzależnioną od zaprzestania przez kredytobiorcę swoich zobowiązań (ryzyko kredytowe zostaje przeniesione na wystawcę kontraktu) czy derywaty kredytowe, czyli instrumenty których wycena bazuje na cenie pewnego instrumentu kredytowego (np. oprocentowania kredytu) i pozwalają one na oddzielenie ryzyka kredytowego oprocentowania kredytu od jego ryzyka rynkowego, a to umożliwia przykładowo przeniesienie ryzyka na szerszą grupę instytucji (derywaty kredytowe wykorzystuje się do zabezpieczenia przed zdarzeniami kredytowymi obejmującymi np. bankructwo kredytobiorcy, nieregulowanie płatności ratalnych kredytu).
Zarządzanie ryzykiem kredytowym Wasze opinie
Zarządzanie ryzykiem kredytowym to skomplikowany temat. Mi dużo rozjaśniły studia na WSKZ. Polecam podyplomówki, jeśli ktoś chciałby zgłębić temat, rozwinąć się w jakiejś węższej dziedzinie, zdobyć wiedzę w konkretnym zakresie, potrzebnym do pracy. Pracodawcy patrzą na takie wykształcenie bardzo przychylnym okiem, a zdobyta wiedza dużo ułatwia.