Zlodowacenie to objęcie dużego obszaru lądolodem. Lądolód to nic innego jak ogromna masa lodu. Umownie przyjmuje się że pola zwartego lodu na obszarze powyżej 180 tys. km 2 to lądolód.
Jeden cykl zlodowacenia obejmuje glacjał i nterglacjał (okres pomiędzy dwoma zlodowaceniami).
Jak powstaje?
Śnieg gromadzi się w obniżeniach powyżej granicy wiecznego śniegu. Jeśli akumulacja przewyższa topnienie wtedy śnieg zamienia się w lód. Po przekroczeniu krytycznej masy zaczyna płynąć.
Powstaje w miejscach gdzie występuje dużo lodowców dolinnych łączących się w jeden duży lodowiec.
Największe znaczenie dla współczesnej rzeźby polodowcowej miało zlodowacenie plejstoceńskie. Jednak wcześniej w historii Ziemi również one występowały.
Podczas eocenu i oligocenu została zlodowacona obecna Antarktyda. W późnym karbonie i permie Biegun Południowy. Przez cały okres trwania kenozoiku następowało stopniowe ochładzanie.
Zlodowacenie plejstoceńskie zaczęło się około 30 mln lat temu do dziś.
Zaczęło się ono między innymi ze względu intensywne ruchy górotwórcze, wskutek których część masywów górskich znalazła się powyżej granicy wiecznego śniegu. Granica ta uległa termicznemu obniżeniu o około 2ͦC. Kolejną przyczyną zlodowaceń plejstoceńskich jest zmiana nasłonecznienia Ziemi. Ważną rolę odegrał również dryf większości kontynentów na półkulę północną.
Obecnie na półkuli północnej lód jest tylko na Grenlandii (nie licząc Bieguna Północnego), natomiast podczas zlodowacenia obejmował również tereny do połowy Ameryki Północnej, Europy.
W Polsce było 8 zlodowaceń podczas plejstocenu:
- Narwi
- Nidy
- Sanu I
- Sanu II
- Liwca
- Odry
- Warty
- Wisły
źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Zlodowacenia_na_terenie_Polski#/media/Plik:Pleistocene_glaciations_in_Poland.png
Zlodowacenia Narwi, Nidy i Sanu I wcześniej były objęte jedną nazwą, ponieważ po nich nie ma form powierzchniowych.
Zlodowacenie Sanu II dotarło do Pogórzy i Beskidów, ale oparło się o nie, nie obejmując ich.
Żuławy Wiślane i Zatoka Pomorska były miejscem silnej egzaracji lodowca, dlatego w krajobrazie można zauważyć liczne niecki egzaracyjne.
Wody płynące z Karpat spływały tylko przez 2,5 miesiąca, niosąc ze sobą akumulujący się materiał tworząc wysoko położone terasy.
Krajobraz polodowcowy po zlodowaceniu Sanu II charakteryzują przede wszystkim eratyki (głazy narzutowe).
Po zlodowaceniu Sanu był interglacjał Mazowiecki.
Obecne polodowcowe formy powierzchniowe zostały utworzone w wyniku zlodowacenia Odry, Warty i Wisły.
Zlodowacenie Odry sięgało do północnych granic wyżyn.
Zlodowacenie Warty spowodowało utworzenie Wału Trzebnickiego, który jest jego południową granicą. Są to moreny czołowe akumulacyjne i spiętrzone, czyli materiał skalny nagromadzony przed lodowcem podczas jego postoju.
źródło: opracowanie własne na podstawie Piotr Migoń ‘Geomorfologia’
Drugim miejscem ukształtowanym przez to zlodowacenie jest Nizina Mazowiecka i Nizina Podlaska, które są wysoczyznami kemowymi. Powstały w wyniku nagromadzenia się osadów rzecznych pomiędzy blokami martwego lodu. Na powierzchni lodowca powstaje szczelina i do niej usypywany jest materiał skalny. Obydwie wysoczyzny są widoczne, ale odizolowane od siebie.
źródło: opracowanie własne na podstawie Piotr Migoń ‘Geomorfologia’
Sieć rzeczna na nizinach polskich ukształtowała się od zlodowacenia Warty, ponieważ wody płynące z gór napotykały na swojej drodze lądolód wskutek czego były zmuszone płynąć wzdłuż niego. Spowodowało to zmianę ich kierunku na równoleżnikowy.
Między zlodowaceniem Warty i Wisły był interglacjał Eemski.
Po ostatnim zlodowaceniu Polski, czyli zlodowaceniu Wisły jest najwięcej powierzchniowych form, ponieważ był on najmłodszy i upłynęło stosunkowo niewiele czasu od jego wystąpienia.
Wśród form polodowcowych wyróżnić można między innymi moreny, ozy, kemy, jeziora, eratyki.
Zlodowacenia Wasze opinie