Ryzyko względne

Ryzyko względne, zwane z języka angielskiego jako risk relative, w skrócie RR określa nam stosunek prawdopodobieństwa zajścia jakiego zdarzenia (np. zachorowanie, śmierć) w jednej badanej grupie względem drugiej grupy odniesienia (najczęściej kontrolnej). Za pomocą ryzyka względnego ocenia się o ile jest większe lub mniejsze prawdopodobieństwo wystąpienia danego zdarzenia w grupie A w porównaniu do grupy B.

Aby wyliczyć ryzyko względne niezbędne jest obliczenie prawdopodobieństwa zajścia danego zdarzenia w analizowanych grupach. Prawdopodobieństwo (na podstawie naszej próby) szacujemy poprzez podzielenie liczby przypadków, w których wystąpiło zdarzenie do liczby wszystkich przypadków badanych. Jeżeli w badaniach (na losowo dobranej próbie) badacz odnotował 120 przypadków zachorowania na grypę na 2000 przebadanych osób to możemy (z założonym przedziałem ufności) określić prawdopodobieństwo wystąpienia zachorowania na grype wynosi 120 / 2000 = 6%.

Wzór na obliczenie ryzyka względnego

Celem wyznaczenia parametru ryzyka względnego jest ocena stosunku prawdopodobieństwa (ryzyka) pomiędzy dwiema analizowanymi grupami. Dzieląc jedno prawdopodobieństwo przez drugie, otrzymujemy parametr ryzyka względnego. Przykład: Ten sam badacz przebadał 1000 kobiet i 1000 mężczyzn losowo dobranych do badania pod względem zachorowalności na grypę. Zachorowało 68 kobiet i 52 mężczyzn. Zatem prawdopodobieństwa wynoszą odpowiednio: 68 / 1000 = 6,8% oraz 52 / 1000 = 5,2%. Ryzyko względne wyniosło zatem 1,308. Oznacza to, że ryzyko zachorowania na grypę wśród kobiet było 1,3 razy większe niż w przypadku mężczyzn.

Interpretacja współczynnika ryzyka względnego.

Miara ta przyjmuje wartości od 0 do \(+ \infty\). \(RR \approx 1\) określa sytuację, w której prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia w grupie A jest podobne (zbliżone) do prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia w grupie B. \(RR > 1 \) oznacza sytuację, w której prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia jest większe niż w grupie B. Jeżeli RR = 2 oznacza to, że wystąpienie zdarzenia w grupie A jest 2-krotnie bardziej prawdopodobne niż w grupie B; gdy RR = 3 oznacza to, że 3-krotnie, gdy RR = 1,5 to oznacza, że jest o 50% większe. \(RR < 1\) oznacza sytuację odwrotną, mianowicie wystąpienie zdarzenia w grupie A jest mniejsze niż w grupie odniesienia. Jeżeli R = 0,5 oznacza to, że wystąpienie zdarzenia w grupie A jest dwukrotnie mniejsze niż w grupie B.

Bardzo podobną miarą do ryzyka względnego jest wskaźnik ilorazu szans. Jednakże miary te nie są tożsame. W przypadku ilorazu szans dzielimy między sobą szanse (proporcję liczby wystąpień zdarzenia do nie-wystąpień tego zdarzenia) a w przypadku ryzyka względnego dzielimy prawdopodobieństwa (proporcję liczby wystąpień zdarzenia do wszystkich obserwacji (wystąpienia + nie-wystąpienia). Możemy zatem powiedzieć, że miary te mówią o bardzo podobnym aspekcie, jednakże odmiennie liczonym w obydwu przypadkach!

Dla wyznaczonego ryzyka względnego wyznaczany jest najczęściej przedział ufności (najczęściej z założeniem 95% prawdopodobieństwa, choć można wyliczyć go dla innych poziomów). Przedział ufności określa nam wartość ryzyka względnego w populacji na podstawie naszego badania, próby. Im więcej osób przebadamy tym przedział ufności jest "krótszy" (mniejsza rozpiętość przedziału). Przedział ufności najczęściej określa się mianem 95% CI (Confidence Interval).

Ryzyko względne - opis

Przydatne kalkulatory i narzędzia