Wahania koniunkturalne, które są względnie regularnie powtarzającymi się zmianami aktywności ekonomicznej w całej gospodarce, oscylującymi wokół określonego trendu wzrostu lub spadku, ich konsekwencje następujące kolejno po sobie układają się w określoną serię, nazywaną cyklem koniunkturalnym (gospodarczym). Upraszczając: cykl koniunkturalny to falowe zmiany działalności gospodarczej (krótkookresowe odchylenia produkcji od jej trendu). Ich cechą charakterystyczną są powtarzające się fazy.
Wahania poziomu aktywności gospodarczej w postaci cyklu koniunkturalnych zależą między innymi od takich przyczyn, jak:
- nadmierna skłonność do oszczędzania i tendencji do tezauryzacji, tj. do gromadzenia majątku i jego przechowywania,
- niedokonsumpcja (zaniżony poziom popytu konsumpcyjnego, tj. wydatków na dobra i usługi gospodarstw domowych),
- fale wynalazków i ich eksploatacja,
- nadmierny przyrost mocy wytwórczych (potencjału produkcyjnego) w okresie ożywienia (przeinwestowania).
Wyróżnia się zazwyczaj cztery fazy cyklu: kryzys (recesja), depresję, ożywienie (ekspansja) i rozkwit. Faza kryzysu charakteryzuje się nadprodukcją, czyli przewaga podaży w porównaniu z efektywnym popytem. Powoduje to spadek wielkości gospodarczych, przy czym tempo spadku poszczególnych wielkości jest różne (nadmiar towarów w porównaniu do popytu. Faza depresji (zastoju) odznacza się względną stabilizacja gospodarki na obniżonym poziomie. Jest to tzw. dolny punkt zwrotny. Fazę ożywienia cechuje wzrost poszczególnych wielkości gospodarczych, tj. produkcji, zatrudnienia, płac cen, inwestycji, stopy zysku. Gdy wielkości te osiągną, w porównaniu z poprzednim cyklem, stosunkowo wysoki poziom, zaczyna się faza rozkwitu, charakteryzująca się dalszym wzrostem poszczególnych wskaźników, ale już w zwolnionym tempie. Dynamika poszczególnych wielkości jest zróżnicowana. Górny punkt zwrotny zapoczątkuje fazę kryzysu i nowy cykl.
Przykładowo kryzysy w Stanach Zjednoczonych wystąpiły w latach 1949, 1957 – 1958, 1967, natomiast w Europie Zachodniej jako całości przypadły one na lata 1952 – 1953, 1958, 1962,1 967. Gwałtowny wzrost cen żywności w 1972 roku oraz wzrost ceny ropy naftowej w 1973 roku doprowadziły do synchronizacji cykli w skali światowej. Kolejne kryzysy nastąpiły w latach 1974 – 1975 i 1981 – 1982. W roku 1983 rozpoczęło się w Stanach Zjednoczonych ożywienie, które trwało prawie do końca 1990 roku (podobnie działo się w Kanadzie, Japonii
i kilku krajach Dalekiego Wschodu. Po tym długim okresie dobrej koniunktury nastąpiła recesja, która trwała do początku 1992 roku, kiedy to w Stanach Zjednoczonych rozpoczęło się ożywienie gospodarcze.
Rozpiętość między górnym punktem zwrotnym a dolnym punktem zwrotnym nazywa się amplitudą wahań koniunkturalnych. Zwiększenie się amplitudy oznacza, że cykl ma charakter bardziej wybuchowy, a jej zmniejszenie się oznacza złagodzenie przebiegu cyklu.
Między poszczególnymi fazami zachodzi związek przyczynowo-skutkowy. Oznacza to, że mechanizmy i procesy zachodzące w jednej fazie cyklu warunkują mechanizmy i procesy w fazie następnej. Przebieg cykli jest nieregularny różnią się między sobą długością poszczególnych faz oraz amplitudą wahań. Nie ma dwóch identycznych cykli.
Cykl koniunkturalny Wasze opinie