Płace spełniają trzy podstawowe funkcje:
- informacyjną (dla pracowników, pracodawców, związków zawodowych, związków pracodawców oraz państwa), która stanowi podstawę polityki płacowej oraz kształtowania poziomu, struktury, dynamiki i form płac),
- wychowawczą (przykładowo: płace kształtują stosunek do pracy, wolę i dyscyplinę pracy, preferencje co do wyboru nowego rodzaju i poziomu kwalifikacji oraz miejsca pracy; płace współokreślają całokształt stosunków pracowniczych, ład i spokój społeczny wśród pracowników; płace określają stosunki między pracownikami oraz między pracownikami a pracodawcami),
- bodźcową (przykładowo: płace skłaniają pracodawców do racjonalnego i oszczędnego gospodarowania siłą roboczą, tj. pracownikami; płace pobudzają pracowników do wzrostu wydajności pracy, podnoszenia lub zmiany kwalifikacji zawodowych, utrzymania lub zmiany miejsca pracy; płace wpływają na efektywność pracy, na ruchliwość pracowników, poziom ich życia i możliwości oszczędzania).
W ramach funkcji bodźcowej płac wyróżnia się:
- dochodową funkcję płac (zgodnie z nią płace są podstawą kształtowania dochodów pracowników i umożliwiają zakup dóbr i usług konsumpcyjnych, zatem określają sytuację dochodową gospodarstw domowych pracowników i stopień zaspokojenia ich potrzeb, przykładowo im większe są potrzeby pracowników, tym silniej są oni pobudzani do pracy, która pozwala zwiększyć płace) – sytuację dochodową gospodarstw domowych pracowników określają przede wszystkim dochody realne, które są kształtowane przez płace (powiększenie dochodów płacowych ma największy wpływ na poprawę sytuacji materialnej pracowników i ich rodzin, stąd pracownicy w naturalny sposób kierują swoje wysiłki na zwiększenie płac, np. sytuacja taka ma miejsce, gdy wyniki pracy odpowiadają kryteriom i wymaganiom ustalonym przez pracodawcę),
- kosztową funkcję płac, zgodnie z którą płace są elementem kosztów ponoszonych przez pracodawców i przez to dążą oni do racjonalnego, efektywnego wykorzystania czasu pracy pracowników i właściwej organizacji pracy oraz porównują koszty siły roboczej z kosztami innych czynników produkcji i uzyskiwanymi dochodami (pracodawcy dążą do minimalizowania kosztów siły roboczej na jednostkę produkcji, np. jeśli płace są bardzo niskie, to mogą one nie zachęcać pracodawców do efektywnego i racjonalnego gospodarowania pracownikami, natomiast wysoki poziom płac powoduje, że zaczynają oni wymagać od pracowników wysokiej wydajności, pełnego wykorzystania czasu pracy oraz właściwej jej organizacji).
Płaca pełni również funkcję motywacyjną, zgodnie z którą:
- płaca powinna skłaniać pracowników do wzmożonego wysiłku, podnoszenia kwalifikacji, podejmowania coraz trudniejszych prac,
- płaca powinna mobilizować pracowników do intensyfikacji produktywności i efektywności pracy,
- płaca powinna wywoływać pożądane postawy i zachowania pracowników.
Funkcja motywacyjna płac jest realizowana w praktyce, jeśli pracownicy są przekonani, że ich wkład w pracę i zachowania, są odpowiednio opłacane (korzyści z takiego stanu rzeczy osiąga więc zarówno pracownik, jak i pracodawca).
Funkcje płac Wasze opinie