Analiza bilansu tworzy podstawy do wykrywania ewentualnych nieprawidłowości w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa. Poza tym umożliwia ujawnienie zjawisk stanowiących zagrożenie dla prowadzenia przez przedsiębiorstwa działalności w przyszłości i wskazanie możliwych sposobów na przezwyciężenie tych zjawisk.
Analiza bilansu przedsiębiorstwa obejmuje: ogólną sytuację kapitałowo-majątkową, analizę poziomą oraz analizę pionową.
W analizie ogólnej sytuacji kapitałowo-majątkowej przedsiębiorstwa oblicza się wskaźniki:
- zastosowania kapitału własnego (wyraża on stosunek kapitału własnego przedsiębiorstwa do jego majątku trwałego; wskaźnik powinien mieć wartość większą od jedności),
- zastosowania kapitału obcego (wyraża on stosunek kapitału obcego przedsiębiorstwa do jego majątku obrotowego; wskaźnik powinien przyjmować wartości mniejsze od jedności),
- struktury kapitału (wyraża on stosunek kapitału własnego przedsiębiorstwa do jego kapitału obcego; im wyższe wartości przyjmuje ten wskaźnik tym lepiej dla badanego przedsiębiorstwa),
- struktury majątku (wyraża on stosunek majątku trwałego przedsiębiorstwa do jego majątku obrotowego; wartość tego wskaźnika kształtuje się w zależności od branży),
- syntetyczny wskaźnik sytuacji finansowej (można go obliczyć wyliczając stosunek wskaźnika zastosowania kapitału własnego do wskaźnika zastosowania kapitału obcego lub stosunek wskaźnika struktury kapitału do wskaźnika struktury majątku;jeżeli wartości tych wskaźników rosną to sytuacja w przedsiębiorstwie ulega poprawie).
W badaniu struktury kapitałowo-majątkowej w przedsiębiorstwie wykorzystuje się wielkość kapitału obrotowego (kapitał obrotowy netto to różnica wartości majątku obrotowego i zobowiązań krótkoterminowych, natomiast kapitał obrotowy brutto to wartość majątku obrotowego wraz ze źródłami jego finansowania). Celem takiego działania jest ustalenie relacji między kapitałem obrotowym a majątkiem przedsiębiorstwa, całym lub tylko obrotowym. Wykorzystuje się do tego następujące wskaźniki:
- udział kapitału obrotowego w finansowaniu majątku ogółem,
- udział kapitału obrotowego w finansowaniu w finansowaniu majątku obrotowego.
Celem kapitału obrotowego (w rzeczywistości przyjmuje on różne wartości dla poszczególnych przedsiębiorstw) jest zmniejszenie ryzyka wynikającego z unieruchomienia części środków obrotowych (np. zapasów, należności) lub też wynikającego ze strat związanych z tymi środkami (np. z trudnością sprzedaży wytworzonych wyrobów). Stanowi on pewnego rodzaju element bezpieczeństwa ułatwiający zachowanie płynności finansowej firmy.
Analiza pozioma bilansu przedsiębiorstwa polega na badaniu dynamiki jego poszczególnych składników. W analizie dynamiki aktywów i pasywów wykorzystuje się różne wskaźniki dynamiki i są one obliczane zazwyczaj na podstawie danych na początek i na koniec roku obrotowego (np. na dzień 31 grudnia 2013 roku). Wskaźniki te informują o zmianach, jakie zaszły w aktywach i pasywach przedsiębiorstwa w ciągu roku obrotowego. Mierniki dynamiki są obliczane zarówno dla całości aktywów i pasywów, jak i dla poszczególnych ich grup oraz poszczególnych składników (dzięki takiemu działaniu możliwe jest poznanie przyczyn, które wpłynęły na zmiany ogółu aktywów i pasywów przedsiębiorstwa). Badanie dynamiki bilansu można przeprowadzić wykorzystując następujące wskaźniki:
- przyrost absolutny, inaczej odchylenie bezwzględne, to różnica pomiędzy poziomami badanego zjawiska w okresach badanych a podstawowym (wskaźnik mówi o ile zwiększył się lub zmniejszył poziom badanego zjawiska w okresie badanym w porównaniu do okresu podstawowego),
- tempo wzrostu inaczej stopa zmian, określa stosunek przyrostu absolutnego do poziomu zjawiska w okresie uznanym za podstawowy (wskaźnik mówi o ile razy przyrost absolutny badanego zjawiska jest wyższy lub niższy od jego poziomu w okresie podstawowym),
- wskaźnik zmian inaczej wskaźnik dynamiki określa stosunek poziomu zjawiska w okresie badanym do poziomu tego zjawiska w okresie podstawowym (ma on taka samą wartość poznawczą jak tempo przyrostu, czyli mówi o ile przyrost całkowity badanego zjawiska jest wyższy lub niższy od jego poziomu w okresie podstawowym, tj. w okresie przyjętym jako bazowy).
Analiza pionowa bilansu przedsiębiorstwa polega na badaniu jego struktury. W badaniu tym ustala się i ocenia poszczególne pozycje bilansu w ogólnych kwotach aktywów i pasywów. W wyniku analizy pionowej oblicza się udział danego składnika bilansu w łącznej sumie bilansowej oraz dokonuje się badania wewnętrznej struktury podstawowych grup majątku i kapitałów przedsiębiorstwa (z wartości obliczonych w ten sposób wskaźników struktury odczytuje się informację o udziale określonej części majątku bilansu w całym jego majątku). Analiza struktury aktywów bilansu jest elementem oceny sytuacji majątkowej przedsiębiorstwa, natomiast analiza struktury pasywów bilansu (analiza wyposażenia przedsiębiorstwa w kapitał) jest instrumentem oceny jego sytuacji kapitałowej.
W przypadku analizy struktury aktywów przedsiębiorstwa sytuacja ta zależy od zachowania określonych proporcji między różnymi grupami aktywów i między ich poszczególnymi składnikami. Na podstawie struktury aktywów można ustalić, jakimi zasobami majątkowymi i w jakiej wielkości dysponuje przedsiębiorstwo. Poza tym analiza struktury aktywów umożliwia ocenę dostosowania relacji strukturalnych w zakresie zasobów majątkowych do potrzeb przedsiębiorstwa wynikających ze specyfiki i skali jego działalności. Najbardziej ogólnymi wskaźnikami struktury aktywów są wskaźniki przedstawiające udział aktywów trwałych i aktywów obrotowych w całości aktywów. Wskaźniki struktury tych dwóch podstawowych grup aktywów charakteryzują stopień związania zasobów majątkowych (im większy jest udział aktywów trwałych, a mniejszy udział aktywów obrotowych w całości aktywów, tym wyższy jest stopień związania aktywów, środki finansowe są bowiem zaangażowane w działalność przedsiębiorstwa na długi okres).
Na sytuację kapitałową przedsiębiorstwa w przypadku analizy struktury pasywów ma wpływ zachowanie określonych relacji między poszczególnymi grupami jego kapitałów. Na podstawie struktury pasywów można bowiem określić, z jakich źródeł zostały sfinansowane zasoby majątkowe przedsiębiorstwa. Analiza struktury pasywów umożliwia ocenę dostosowania relacji strukturalnych w zakresie źródeł finansowania do warunków jego działalności.Najbardziej ogólnymi wskaźnikami struktury kapitałów są wskaźniki przedstawiające udział kapitałów własnych oraz kapitałów obcych w całości pasywów i charakteryzują one strukturę własnościową kapitałów przedsiębiorstwa (im większy jest udział kapitałów własnych, a mniejszy kapitałów obcych, w kapitałach całkowitych, w tym większym stopniu przedsiębiorstwo finansuje działalność ze źródeł własnych).
Analiza bilansu Wasze opinie